Tożsamość narodowa jest poczuciem odrębności narodu wobec innych narodów. Poczucie to jest ukształtowane przez tzw. czynniki narodowotwórcze, czyli język, wspólne terytorium, symbole narodowe, pochodzenie, historię, dziedzictwo kulturowe. Wyrazem tożsamości narodowej jest patriotyzm w sensie pozytywnym i szowinizm w sensie negatywnym.
Polska tożsamość narodowa jest świadomości przynależności do polskiej wspólnoty narodowej, ukształtowanej wokół narodowej tradycji, kultury, języka, zwyczajów i wiary katolickiej. Osobista wolność jednostki i jej kontakt z życiem społecznym, ma niewątpliwie największy wpływ na kształtowanie się tożsamości narodowej Polaków.
Etapy historyczne kształtowania się polskiej tożsamości narodowej
- czas rozbiorów i upadek państwa
- I wojna światowa
- II wojna światowa
- czasy PRL
- przemiany demokratyczne po 1989 roku
- czasy współczesne
Kształtowanie polskiej tożsamości narodowej jest procesem trwającym od wielu lat i jest to proces nie zakończony. W XIX wieku trwała walka między interesem narodowym a potrzebami klasowymi społeczeństwa. Szlachta będąca motorem napędowym przemian, w chwili gdy nie potrafiła obronić niepodległości państwa, zaczęła walczyć o przetrwanie swoich własnych pozycji klasowych, nawet jeśli musiała korzystać w tej sprawie ze wsparcia mocarstw zaborczych. Pozostałe warstwy natomiast ponosiły konsekwencje niewoli. Z końcem XIX i początkiem XX wieku chłopi jeszcze nie dostrzegali konieczności budowy niepodległego państwa. Nie brali oni w większości udziału w powstaniach narodowowyzwoleńczych, ponieważ nie wierzyli w to, że uzyskają jakieś prawa. Dopiero na skutek tzw. pracy organicznej i pracy u podstaw, niższe warstwy społeczeństwa polskiego, uświadomiły sobie, że zbudowanie niepodległego państwa jest konieczne. Wzięły one czynny udział w walce o niepodległość w czasie I wojny światowej. W czasie kolejnej wojny to właśnie one stały się motorem napędowym walki o niepodległość. W czasach komunizmu wielką rolę dodatkowo odgrywał kościół katolicki, który organizował tajną działalność i pomoc prześladowanym. Dziś dla polskiej tożsamości narodowej świadomość historyczna jest bardzo istotna. Często odwołujemy się do bohaterów narodowych i ich dokonań. Stawiamy ich za wzór do naśladowania. Dziś dla zachowania pamięci o minionych wydarzeniach i wciąż żyjących bohaterach, organizujemy rożne akcje np. zostań paczkowym wolontariuszem. Akcja ta ma za zadanie pomóc powstańcom warszawskim, którzy niejednokrotnie żyją w biedzie i zapomnieniu.
