Geneza
Przypowieść o pannach roztropnych i nierozsądnych pochodzi z Nowego Testamentu, z Ewangelii świętego Mateusza. Została ona umieszczona przez ewangelistę w grupie wypowiedzi Jezusa Chrystusa o czasie ostatecznym.
Czas i miejsce akcji
Czasem akcji jest noc, kiedy przychodzi pan młody. Miejsce wydarzeń to natomiast droga, na której panny spotykają oblubieńca i jego pałac. Czasoprzestrzeń jest zatem niedookreślona.
Interpretacja
Przypowieść o pannach roztropnych i nierozsądnych ma ilustrować ostrzeżenie Chrystusa: „Czuwajcie, bo nie znacie dnia ani godziny”. Historia posiada zatem wymiar eschatologiczny, stanowi alegorię powtórnego przyjścia Chrystusa u kresu czasów. Pan młody to oczywiście Jezus. W tym zakresie przypowieść pozostaje wierna symbolice starotestamentowej: w psalmach i w „Pieśni nad Pieśniami” figurą Boga jest bowiem postać Oblubieńca. Chrześcijaństwo w związku Oblubieńca z oblubienicą widzi więź pomiędzy Chrystusem i Kościołem.
Panny mądre są więc alegorią ludzi, którzy przygotowują się duchowo na przyjście Boga, a także stanowią alegorię ludu Bożego (Kościoła). Oznaką mądrości jest światło lampy, którego metaforyczne znaczenia oscylują wokół przenikliwego umysłu, a także zdolności proroczych (z ognia można wróżyć). Panny nierozsądne – przeciwnie – oznaczają tych, którzy odsuwają od siebie myśl o nawróceniu, ponieważ są pewni, że mają jeszcze dużo czasu do ostatecznego rozliczenia ze Stwórcą.
W przypowieści można odnaleźć także sensy mistyczne. Erotyczne połączenie pana młodego i panien symbolizuje metafizyczny związek Boga z człowiekiem. Wymowną metaforą miłości jest tu ogień zapalony przez roztropne panny. Symbolika ta uruchamia pozytywne konotacje: ciepło, braterstwo, oczyszczenie. Historię o pannach roztropnych i nierozsądnych można również rozpatrywać z perspektywy psychologii. W tym sensie jest ona archetypem połączenia pierwiastka kobiecego i męskiego w każdym człowieku.