Rodzaj gramatyczny to właściwość rzeczownika, która decyduje o formie fleksyjnej innych części mowy wchodzących z nim w związki wyrazowe - przymiotników, zaimków, czasowników, liczebników i imiesłowów przymiotnikowych.
PRZYKŁAD
Świerk ma rodzaj męski, sosna - żeński, a drzewo - nijaki. Każdy z tych rzeczowników „narzuca” swój rodzaj:
a. przymiotnikom - wysoki świerk, wysoka sosna, wysokie drzewo,
b. zaimkom - ten świerk, ta sosna, to drzewo,
c. czasownikom - świerk rósł, sosna rosła, drzewo rosło,
d. liczebnikom - jeden świerk, jedna sosna, jedno drzewo,
e. imiesłowom przym. - rosnący świerk, rosnąca sosna, rosnące drzewo.
Jak widać, wymienione części mowy odmieniają się przez rodzaje. Mogą przyjąć pięć form:
1. w liczbie pojedynczej:
- rodzaj żeński, np. (ta) ochotniczka - młoda, pracująca, zgłosiła się, tamta, pierwsza,
- rodzaj męski, np. (ten) ochotnik - młody, pracujący, zgłosił się, tamten, pierwszy,
- rodzaj nijaki, np. (to) stworzenie - młode, pracujące, zgłosiło się, tamto, pierwsze,
2. w liczbie mnogiej:
- rodzaj męskoosobowy, np. (ci) ochotnicy - młodzi, pracujący, zgłosili się, tamci, pierwsi,
- rodzaj niemęskoosobowy, np. (te) ochotniczki, stworzenia - młode, pracujące, zgłosiły się, tamte, pierwsze.