Geneza
Antoni Czechow napisał opowiadanie Kameleon w 1884 roku. Wydrukowane zostało we wrześniu tego samego roku w czasopiśmie „Oskołki”. Akcja utworu rozgrywa się w małym rosyjskim miasteczku na prowincji w czasie współczesnym pisarzowi – w drugiej połowie XIX wieku.
Tytuł
Kameleon to drzewna jaszczurka posiadająca zdolność do zmiany ubarwienia w celu przystosowania się do aktualnego otoczenia. Tytuł opowiadania nawiązuje zatem bezpośrednio do postawy prezentowanej przez jego głównego bohatera, policjanta Oczumiełowa, który podczas prowadzenia śledztwa wykazuje się dużą zmiennością poglądów tak, by dopasować się do dynamicznie zmieniającej się sytuacji.
Problematyka
Najważniejszą kwestią jaką pisarz poruszył w tekście jest sposób funkcjonowania systemu prawa na przykładzie śledztwa policyjnego. Oczumiełow okazuje się bowiem nie surowym i konsekwentnym stróżem prawa, ale osobą podporządkowaną panującej w układzie hierarchii i całkowicie uniżającą się przed swoim zwierzchnikiem, pomimo tego, że był zamieszany w zajście. Jest to temat związany z aktualnie (w XIX wieku) panującą rzeczywistością carskiej Rosji tzn. jej biurokracją i rządami policyjnymi. W wyniku natłoku i pomieszania nakazów, zakazów i różnego rodzaju przepisów niejednokrotnie dochodziło do samowolnych rządów funkcjonariuszy niskich rangą – to prowadziło do wielu absurdalnych sytuacji, a jedną z nich Czechow przedstawił w opowiadaniu.
Bohaterowie
Policjant Oczumiełow
Tytułowy bohater opowiadania, który prezentuje postawę karierowicza. Odznacza się dużą zmiennością poglądów i elastyczną postawą wobec przepisów prawa, co jest spowodowane chęcią przypodobania się swoim przełożonym.
Jubiler Chriukin
Rzemieślnik pogryziony na targowisku przez psa, to on wzywa rewirowego Oczumiełowa by doszedł sprawiedliwości tego incydentu.
Mieszkańcy miasteczka
Zbiorowy bohater opowiadania, tłum gapiów, którzy zgromadzili się wokół pogryzionego Chriukina. Każdy z nich ma swoją teorię na temat właściciela niesfornego psa.