Gustaw z IV części „Dziadów” stanowi kreację bohatera romantycznego o rodowodzie bliskim Werterowi z powieści J. W. Goethego. Głównym rysem biografii Gustawa jest bowiem miłość, która staje się zarówno przyczyną jego wielkiego szczęścia, jak i wielkiej rozpaczy.
Książki zbójeckie
Początek romantycznej biografii Gustawa wyznacza jego zainteresowanie literaturą romantyków. Mickiewicz wymienia tu Goethego i Rousseau jako mistrzów młodości bohatera. To właśnie owe „zbójeckie” książki napełniają umysł bohatera idealną wizją miłości. Stanowią one rodzaj trucizny, która wlewa się do duszy Gustawa i programuje określony kierunek rozwoju jego osobowości. Lektura jest dla bohatera doświadczeniem egzystencjalnym. To przez pryzmat literatury bohater uczy się postrzegać świat, budować pojęcia i oceny. Gustaw jest więc przykładem potwierdzającym romantyczną koncepcję sztuki jako aktu, który ma moc wpływania na ludzkie umysły. W biografii tej postaci ujawnia się kreacyjny charakter literatury, jej prawdziwie twórczy wymiar.
Romantyczna miłość
Gustaw jest wierny romantycznej koncepcji miłości, nawiązującej do teorii dwóch połówek pomarańczy autorstwa Platona. Zakłada ona, że każdy ma w swoją drugą,