Charakterystyka Gustawa - Dziady cz. 4

Duch młodego mężczyzny, który niegdyś popełnił samobójstwo na skutek nieszczęśliwej miłości. Gustaw to prawdopodobnie upiór z II części dramatu. Karą za śmiertelny grzech jest coroczny powrót na ziemię i przeżywanie po raz kolejny tego samego cierpienia. Tym razem duch puka do drzwi swojego nauczyciela, w pewnym sensie odpowiedzialnego za tragiczną śmierć podopiecznego. Ta część dramatu jest w dużej mierze monologiem Gustawa (ksiądz wypowiada się dość rzadko, jego uwagi nie przekonują Pustelnika). W ciągu trzech godzin bohater dokonuje pełnej analizy swoich grzechów. Pierwsza godzina poświęcona jest wspomnieniom miłości, w drugiej na pierwszy plan wysuwa się rozpacz i opłakiwanie własnego cierpienia, trzecia kończy się przestrogą.

Gustaw to niemalże programowy bohater romantyczny. Samotnik, szaleniec, nieszczęśliwy kochanek, jednostka izolująca się od społeczeństwa, a poza tym – duch w roli przedstawiciela zaświatów (prosi o przywrócenie „dziadów” w imieniu innych dusz!). Bohater przynosi ważne przesłanie (wieńczące przestrogi trzech zjaw z II części „Dziadów”), gloryfikujące ziemską miłość – uczucie dające namiastkę raju:

Kto za życia choć raz był w niebie,
Ten po śmierci nie trafi od razu.