Bitwa pod Gorlicami - przyczyny, przebieg, skutki, znaczenie

Wbrew oczekiwaniom niemieckich generałów wojna na Zachodzie nie zakończyła się szybkim zwycięstwem i pokonaniem Francji w przeciągu kilku tygodni. Fiasko planu Schlieffena oznaczało, że Państwa Centralne musiały się nastawić na prowadzenie długiej wojny na dwa fronty. W tych zmienionych warunkach przewartościowaniu ulec musiały też plany wojenne obu stron. Niemieccy sztabowcy uznali, że o ile front na zachodzie zamarł, możliwe jest jeszcze poszukiwanie rozstrzygnięcia na wschodzie.

Głównymi propagatorami przerzucenia ciężaru wojny z zachodu na wschód byli generałowie Paul von Hindenburg i Erich Ludendorff. Uważali oni, że wobec niemożności szybkiego pokonania Francuzów i Anglików należy doprowadzić do wykluczenia z wojny Rosjan. W tym celu opracowano dwa plany uderzenia na armie rosyjskie, tzw. „małe kleszcze”, zakładające uderzenie oskrzydlające na tereny Królestwa Polskiego i „duże kleszcze”, zakładające otoczenie armii rosyjskich na terytorium Białorusi. Ostatecznie, po długich sporach niemieckie dowództwo postanowiło realizować pierwszy plan. Ofensywę miano przeprowadzić wspólnie z wojskami Austro – Węgier.

2.05.1915 wojska Państw Centralnych uderzyły na rosyjskie pozycje pod Gorlicami. Wkrótce też osiągnęły one znaczne sukcesy i przełamały front. W armii rosyjskiej doszło do przejściowego chaosu i załamania, a wojska rozpoczęły pośpieszny odwrót, w wielu miejscach mający znamiona paniki. Wkrótce rosyjska Stawka uznała, że utrzymanie się w granicach Królestwa Polskiego jest, wobec sukcesów Państw Centralnych, niemożliwe. W wyniku tej decyzji wojska rosyjskie rozpoczęły tzw. „Wielki Odwrót”, zaś Niemcy i Austro – Węgry zajęły całe Królestwo Polskie i Galicję. Warszawa została zajęta przez wojska niemieckie 4.08.1915 roku.

W wyniku odwrotu wojsk rosyjskich nowa linia frontu przebiegała na terenach obecnej Ukrainy i Białorusi. Niemcom nie udało się zrealizować pierwotnego celu, jakim było zadanie wojskom rosyjskim klęski na tyle dotkliwej, by państwo to musiało wycofać się z wojny. Jednakże odwrót, związane z nim straty materialne i terytorialne znacznie osłabiły ducha walki armii rosyjskiej, podkopując wiarę w zdolności oficerów i w możliwości wygrania wojny. Ostatecznie, w drugiej połowie roku 1915 front wschodni również stanął w miejscu i rozpoczął się długi okres walk pozycyjnych.