Migracje to przenoszenie się (przesunięcia przestrzenne) ludności – zarówno pojedynczych osób, jak i całych grup etnicznych. Wyróżniamy różne rodzaje migracji.
Biorąc pod uwagę ich czas trwania, rozróżniamy migracje:
- stałe (w założeniu na zawsze),
- okresowe (na okres od kilku tygodni do kilku lat ) z przyczyn zarobkowych, edukacyjnych, wypoczynkowych,
- wahadłowe (w cyklu dziennym lub tygodniowym) z przyczyn zarobkowych lub edukacyjnych.
Biorąc pod uwagę zasięg przestrzenny, rozróżniamy migracje:
- wewnętrzne (w granicach państwa) – trwałe migracje wewnętrzne wiążą się m.in. ze zjawiskiem urbanizacji,
- zewnętrzne (poza granice państwa).
Biorąc pod uwagę kierunek migracji, rozróżniamy:
- emigrację (wyjazdy) oraz
- imigrację (przyjazdy).
Różnica między imigracją a emigracją to saldo migracji. Wartość dodatnia salda migracji wskazuje, że więcej osób przyjeżdża do danego obszaru niż wyjeżdża. Wartości ujemne salda świadczą o przewadze wyjazdów nad przyjazdami. Razem z przyrostem naturalnym decyduje ono o przyroście rzeczywistym ludności danego obszaru.
Ważnym zagadnieniem jest przyczyna migracji. Mogą one mieć charakter dobrowolny lub wymuszony (repatriacja, wysiedlenie, uchodźctwo). Można też dzielić migracje na:
- ekonomiczne, mające na celu poprawę warunków życiowych (przyczyny – kryzys gospodarczy, nadwyżki ludności),
- pozaekonomiczne (rodzinne – zawarcie małżeństwa, religijne – pielgrzymki, polityczne – np. uchodźcy i in.).
 |
| Saldo migracji na świecie 2008 (różnica między napływem a odpływem); autor: Roke, Dwrcan (2009) źródło: wikipedia.org; + dodatnie, - ujemne, 0 bez zmian, N/A brak danych |
Liczba uchodźców na świecie wynosi około 50 mln (łącznie z uchodźcami wewnętrznymi). Największa liczba uchodźców trafia do bogatych krajów zachodu: Niemiec, USA, Francji, Szwecji, a w przypadku uciekinierów przed wojną domową w państwach sąsiednich (Turcja, Wybrzeże Kości Słoniowej, czy Iranu. W Europie ostatnio największe fale uchodźców wiązały się z wojnami bałkańskimi.
Biorąc pod uwagę kierunek migracji zewnętrznych (międzynarodowych) można wyróżnić kraje emigranckie i imigranckie. Do tych drugich należą bogate kraje Ameryki Północnej (USA i Kanada) i Europy (m.in. Wielka Brytania, Francja i Niderlandy), Australia, Nowa Zelandia, niektóre kraje naftowe (m.in. Libia, Katar), Rosja i in.
Do krajów emigranckich należy: wiele krajów Afryki (zarówno państwa Czarnej Afryki, jak i nie naftowe kraje arabskie), kraje Ameryki Łacińskiej i Karaibów (Meksyk, Jamajka), kraje Europy Środkowej (np. Polska), kraje Azji Południowej (Indie i in.) oraz kraje Oceanii. W ostatnich latach niektóre państwa afrykańskie (np. bogata w kopaliny i posiadająca rozwinięty przemysł przetwórczy RPA, czy bogata w ropę naftową Angola) stały się krajami imigracyjnymi (w Angoli osiedliło sie nawet kilkadziesiąt tysięcy emigrantów z ogarniętej kryzysem Portugalii - ułatwił im to wspólny język). Status niektórych krajów zmienia się w związku z ich sytuacją gospodarcza. W Irlandii, która w 2000 roku była krajem imigranckim w roku 2010 emigracja przeważała nad imigracją. Poza tym wiele krajów zostaje krajami emigranckimi w związku z wojną domową (np. Somalia, czy Syria).