Następowanie po sobie pokolenia haploidalnego – gametofitu i diploidalnego – sporofitu, czyli przemiana pokoleń przebiega u wszystkich grup mszaków według jednego schematu.
Plemnie, czyli gametangia męskie i rodnie, czyli gametangia żeńskie rozwijają się na powierzchni gametofitu, najczęściej na szczycie łodyżki lub rzadziej w kątach listków. Gametofit może być jednopienny (jeden osobnik zawiera zarówno rodnie jak i plemnie) lub dwupienny (jeden osobnik zawiera tylko jeden rodzaj gametangium – rodnię lub plemnię). Plemnie są zazwyczaj kuliste lub maczugowate, a rodnie mają wazonikowaty kształt. W wyniku podziałów mitotycznych zachodzących wewnątrz gametangium w plemni powstają ruchliwe, uwicione plemniki a na dnie rodni tylko jedna komórka jajowa.
Aby doszło do zapłodnienia plemniki, które wydostają się z plemni po rozerwaniu jej ścianek, muszą dostać się do wnętrza rodni. Dochodzi do tego w obecności wody (może to być kropla deszczu lub rosy).
Po połączeniu się plemnika z komórką jajową powstaje diploidalna zygota, z której rozwija się sporofit (połączony z gametofitem za pomocą stopy). U większości mchów (z wyjątkiem wątrobowców i torfowców) rosnąca seta odrywa górną część rodni, która przekształca się w czepek chroniący młodą zarodnie (powstającą na szczycie sety sporofitu).
![]() |
Czepek na puszce mchu Tortula muralis/Kristian Peters 14.02.2007/commons.wikimedia.org |
Zarodnie mszaków mają postać puszki, u mchów okryte są wieczkiem. W wyniku podziałów mejotycznych zachodzących wewnątrz zarodni powstają haploidalne zarodniki (spory), które po dojrzeniu i odpadnięciu wieczka opuszczają zarodnię (zarodniki są nieruchliwe, wysypują się z zarodni).
Gdy zarodniki padną na odpowiednie podłoże kiełkują w wielokomórkowy nitkowaty twór zwany splątkiem, będący zaczątkiem gametofitu. Gametofit dojrzewa, wykształca gametangia i cykl rozwojowy zaczyna się od nowa.
![]() |
Cykl rozwojowy mchów |
Mszaki mogą rozmnażać się także wegetatywnie przez rozmnóżki, czyli wielokomórkowe twory o zgrubiałych ścianach, które po oderwaniu się od mszaka mogą w odpowiednich warunkach dać początek nowej roślinie.