Zasada niezawisłości sędziowskiej jest jedną z zasad zawartych w Konstytucji – w art. 178. Warto podkreślić, że jedynym ograniczeniem tej niezawisłości są ustawy i zapisy Konstytucji RP.
Zasada niezawisłości związana jest z niezależnym bytem organów sądowych, co oznacza niezależność danego sędziego wobec innych osób, nawet jeśli reprezentują oni organizacje społeczne, instytucje państwowe itp. Niezawisłość oznacza również niedopuszczenie do ingerencji z zewnątrz jakiegokolwiek podmiotu, która mogłaby wpłynąć na dany kierunek rozstrzygnięcia sprawy. Sędziowie bowiem powinni się kierować własną wiedzą, uczciwością i rzetelnością.
Dla zapewnienia niezawisłości sądów wprowadzono liczne gwarancje o charakterze funkcjonalnym (zakaz ingerencji innych władz w orzekanie przez sądy), ustawowym oraz organizacyjnym. Do innych gwarancji należą:
- niepołączalność stanowiska sędziego,
- nieusuwalność sędziego (tylko w sytuacjach przewidzianych w ustawie),
- immunitet sędziowski,
- gwarancje tzw. procesowe (m.in. jawność postępowania sędziego, kolegialność orzekania itp.),
- materialna niezależność sędziów.