Prezydent pełni istotną rolę w systemie politycznym Polski, mimo faktu, iż to Rada Ministrów spełnia większość zadań władzy wykonawczej. Uprawnienia Prezydenta można podzielić na tzw. uprawnienia zwykłe - wymagające tzw. kontrasygnaty, czyli podpisu premiera, który tym samym przejmuje polityczną odpowiedzialność za dany akt, a także prerogatywy (są one wymienione w art. 144 ust 3 Konstytucji RP), nie wymagające zgody prezesa rady ministrów. Prerogatywy dotyczą tradycyjnych uprawnień prezydenta (np. prawa łaski), a także powoływania najwyższych urzędników państwowych.
Uprawnienia Prezydenta RP
w stosunkach zewnętrznych:
- ratyfikacja i wypowiadanie umów międzynarodowych (po ratyfikacji i wypowiedzeniu Prezydent zawiadamia obie izby parlamentu; Prezydent może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności danej umowy z Konstytucją),
- mianowanie oraz odwoływania ambasadorów i konsuli,
- przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych z innych krajów i organizacji,
- reprezentowanie państwa w stosunkach zagranicznych.
Inne uprawnienia Prezydenta:
- zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi (w czasie pokoju – za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej),
- powoływanie rządu,
- możliwość zwrócenia się z orędziem do parlamentu (łącznie lub osobno obu izb),
- możliwość zwoływania obrad tzw. Rady Gabinetowej, czyli obrad Rady Ministrów pod przewodnictwem Prezydenta RP,
- możliwość wydawania rozporządzeń i zarządzeń,
- prawo inicjatywy ustawodawczej,
- zwoływanie Rady Gabinetowej
- tradycyjne uprawnienia - nadawanie obywatelstwa polskiego, prawo łaski, nadawanie orderów i odznaczeń, nadawanie tytułów profesorskich.
Prezydent posiada także wiele kompetencji związanych z powoływaniem na różne stanowiska, zarządzaniem wyborów itp. Są to m.in.: uprawnienie zarządzania referendum ogólnokrajowego, zwoływanie pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu, powoływanie sędziów (w tym m.in. Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego).