Szyici stanowią jeden z głównych odłamów islamu i zaliczani się do nurtu ortodoksyjnego. Ugrupowanie to uformowało się w toku walk politycznych o władzę w początkowym okresie religii muzułmańskiej – po śmierci Mahometa część muzułmanów uważała, że następcą Proroka powinien zostać Ali, jego zięć i mąż córki Fatimy. Większość wybrała jednak Abu Bakra. Ci, którzy uznali go za uzurpatora, stworzyli stronnictwo zwane szyitami, czyli „zwolennikami” (shiah) Alego.
Ali objął władzę jako czwarty z kolei kalif sprawiedliwy dopiero w 656 r. Kiedy jednak po jego śmierci w 661 r. kalifat trafił w ręce Mu’awiji ibn Abi Sufjana, a potomków Alego i Fatimy pominięto, drogi sunnitów i szyitów zaczęły się rozchodzić na dobre. Decydującym wydarzeniem w tej kwestii była bitwa pod Karbalą (10 X 680 r.), kiedy to Husajn ibn Ali, wnuk Mahometa, został zamordowany przez wojska kalifa umajjadzkiego, Jazida I. Przyczyną starcia i w konsekwencji śmierci Husajna była jego odmowa złożenia przysięgi wierności Jazidowi. Od bitwy pod Karbalą szyici za politycznego i duchowego przywódcę zaczęli uznawać imama (potomka Alego w linii męskiej), nie kalifa. W konsekwencji przez wieki byli prześladowani, szczególnie za kalifatu Umajjadów (661–750), kalifatu Abbasydów (750–1258) czy imperium ottomańskiego (1299–1923). Święto upamiętniające śmierć Husajna jest najważniejszym świętem dla szyitów i zwie się Aszura.
Szyici w przeciwieństwie do sunnitów w następcach Proroka widzą nie tylko strażników szariatu i sędziów w społeczności muzułmańskiej, ale również przypisują im ezoteryczną wiedzę i umiejętność interpretacji nauk religijnych. Nazywają ich imami („przywódcami”). Należy jednak podkreślić, że imamowie nie są prorokami; cykl proroczy skończył się na Mahomecie, który był „pieczęcią proroków”. Nie będzie już zatem nowego objawienia, a zadaniem imamów jest wyłącznie interpretacja (tawilu) tego, co zostało dane.
Szyici wierzą, że Ali jako pierwszy imam przekazał swoim następcom specjalną energię Boskiej łaski, dzięki czemu pozostali oni nieomylni i czyści. Członkowie jego rodu są uważani za pośredników, przez których nauki i łaska ( baraka) objawienia docierały i wciąż docierają do szyitów. Ich groby odwiedzają pielgrzymi i są one ośrodkami życia religijnego. Swoisty kult imamów można porównać do kultu świętych w katolicyzmie i prawosławiu.
W ramach szyizmu wydziela się kolejne ugrupowania w zależności od liczby imamów uznawanych po Proroku. Zasadnicza część uznaje dwunastu imamów (są to tzw. imamici). Ten odłam szyizmu jest oficjalną religią Iranu. Ma on także wielu zwolenników w Iraku, Indiach, Pakistanie, Afganistanie, Libanie i niektórych krajach Afryki Wschodniej. Ponadto istnieje szyizm uznający siedmiu imamów zwany inaczej isma’ilizmem (m.in. Indie, Paikstan, Afryka Wschodnia), a także szyizm uznający pięciu imamów, czyli zajdyzm (Jemen Północny).
Ostatnim z dwunastu imamów był Muhammad al-Mahdi. Szyici wierzą, że w 940 r. Mahdi zniknął, ale nie umarł. Owa nieobecność trwa nadal – imam żyje, ale pozostaje niewidoczny. Przed końcem czasu znowu się pojawi na ziemi jako Mesjasz, przynosząc równość, pokój i sprawiedliwość. Szyici są przekonani że Mahdi podtrzymuje prawo religijne i gwarantuje jego kontynuację – świat bez niego nie mógłby istnieć. Jest zatem niewidocznym władcą świata, chociaż nie ukazuje się bezpośrednio w społeczeństwie ludzkim.
Należy zaznaczyć, że obecnie – zarówno w szyizmie jak i w sunnizmie – również można się spotkać z tytułem imama. Współcześnie określa się tak osobę, która prowadzi zbiorową modlitwę. Imam występuje także jako tytuł honorowy oznaczający osobę stojącą na czele społeczności religijnej.
Ze względu na żyjącego imama (Mahdiego) szyici imamici uważają, że bramy idżtihadu nie zostały zamknięte, co oznacza, że możliwe jest rozszerzenie prawa; dostosowywanie go do nowych okoliczności i warunków. Wierzą, że mudżtahid (ten który może wygłaszać własną opinię prawną) pozostaje w bezpośrednim kontakcie z imamem i działa za jego zgodą. Obowiązkiem każdego szyity jest podporządkowanie się nakazom żyjącego mudżtahida.
W Iraku, Iranie i Libanie rolę przywódcy religijnego szitów pełni ajatollah uważany za namiestnika dwunastego imama. Tytuł ten nadawany jest także wybitnym autorytetom w zakresie muzułmańskiego prawa i teologii, m.in. niektórym ulemom (muzułmańskim teologom) oraz imamom (przywódcom społeczności). Nie jest jednak uznawany przez wszystkich szyitów.
Z szyizmu wywodzą się także heterodoksyjne sekty (czyli takie, których członkowie wyznają poglądy i dogmaty odmienne od przyjętych za ortodoksyjne) – alawici (Syria) oraz druzowie (Syria i Liban).
Szyici mają własną szkołę prawną: tzw. szkołę dżafarycką. Jej nazwa pochodzi od imienia szóstego imama – Dżafara as-Sadika.
Szyici uznają Koran i Sunnę, ale także dzieło Nahdż al-Balagha, które zawiera zebrane wypowiedzi Alego (jest to tzw. literatura chabarowa). Niemniej codzienna praktyka szari’atu szyitów i sunnitów jest mocno zbliżona. W rzeczywistości modlitwy, ablucje, post, pielgrzymka itd. są identyczne, z wyjątkiem kilku drobnych różnic np. szyici do szahady „Nie ma boga prócz Boga, a Mahomet jest jego Prorokiem” dodają: „a Ali jest wali Boga.” Słowo wali na język polski najczęściej tłumaczone jest jako „przyjaciel”. Poza tym, ponieważ imam jest nieobecny, szyici nie kładą takiego samego nacisku na modlitwy piątkowe jak sunnici. Uznają małżeństwa czasowe.
Szyici stanowią obecnie około 10% -15% wszystkich muzułmanów. Za święte miasta uznają Mekkę i Karbalę. Wielu z nich pielgrzymuje także do Kufy, gdzie znajduje się grób Alego. W prawie każdym kraju gdzie żyją muzułmanie można znaleźć pewną liczbę szyitów, także w Polsce. W obecnym momencie szyizm jest oficjalną religią Iranu, także populacje Jemenu oraz Iraku są w większości szyickie. W Polsce muzułmanie tego odłamu skupiają się w Stowarzyszeniu Jedności Muzułmańskiej.