Szatan w języku hebrajskim oznacza „przeciwnika” (satan). W teologii chrześcijańskiej Szatanem nazywany jest przywódca upadłych aniołów, którego głównym celem jest zniweczeniem Bożego planu zbawienia ludzkości. Bywa określany również diabłem (gr. diabolos to „oskarżyciel, kusiciel”). Uważany jest za księcia świata ziemskiego, zgodnie ze słowami samego Jezusa:
Już nie będę z wami wiele mówił, nadchodzi bowiem władca tego świata. Nie ma on jednak nic swego we Mnie. (J 14,30)
Postać Szatana występuje na kartach Pisma Świętego wielokrotnie. To on, ukrywając się pod postacią węża, namawiał Ewę do skosztowania owocu z drzewa dobra i zła (Rdz 3-24). Jest zatem odpowiedzialny za nieposłuszeństwo pierwszych rodziców; za grzech pierworodny i śmierć człowieka: A śmierć weszła na świat przez zawiść diabła i doświadczają jej ci, którzy do niego należą.(Mdr 2,24). To kłamliwe uwiedzenie Ewy jest uważane za najcięższe w konsekwencjach dzieło Szatana.
Przez grzech pierworodny Diabeł uzyskał pewnego rodzaj panowanie nad człowiekiem i od tej pory nieustannie, wraz z innymi złymi duchami, stara się przyłączyć go do swojego buntu przeciw Bogu. Człowiek jednak pozostaje wolny i ma wybór, gdyż moc diabła nie jest mocą nieskończoną; jest on tylko stworzeniem. Szatan nie może zatem przeszkodzić w budowaniu Królestwa Bożego, a odpowiedź na pytanie dlaczego Bóg pozwala mu realizować jego zamysły i zezwala na zło pozostaje wielką tajemnicą.
Szatan w swoich działaniach przeciwstawia się Bogu. Początkowo był jednak dobrym aniołem stworzonym przez Pana. Niemniej aniołowie, tak jak i człowiek, obdarzone zostały przez Stwórcę wolną wolą. Owa wolna wola spowodowała upadek części aniołów, które radykalnie odrzuciły służbę Bogu i udział w Jego Królestwie. Istoty te nigdy nie zostaną zbawione, są skazane na wieczne potępienie, ponieważ ich wybór jest nieodwołalny. Diabeł jest właśnie tym, który stoi na czele wszystkich złych duchów (nazywanych także demonami) oraz tym, który „trwa w grzechu od początku” (1 J 3, 8).
W Biblii Szatan bywa również określany ojcem kłamstwa (J 8 ,44), a św. Augustyn określił zazdrość jako „grzech diabelski”. Z kolei św. Jan przytacza słowa Jezusa, który mówi o Szatanie, że „od początku był on zabójcą” (J 8, 44).
Szatan kusił Jezusa na pustyni (Mt 1,1-11; Mk 1,12-13; Łk 1-13), usiłując odwrócić Go od misji, którą powierzył Mu Bóg Ojciec. Wystawił go trzykrotnie na próbę, ale Chrystus odparł ataki. Diabeł przemawiał również przez Piotra, kiedy ten sprzeniewierzał się Męce Jezusa. Wówczas Chrystus zganił Apostoła, nazywając go właśnie „szatanem” (Mk 8, 33).
Diabeł chciał udaremnić misję Jezusa, ponieważ „Syn Boży objawił sie po to, aby zniszczyć dzieła diabła” (1 J 3, 8). Chrystus poprzez swoją śmierć na krzyżu zwyciężył kusiciela. Od tej pory Bóg chroni ludzi przed zakusami Szatana, obdarzając człowieka swoją łaską. A ten kto oddaje się w pełni Panu, nie musi się diabła obawiać:
Wiemy, że każdy, kto się narodził z Boga, nie grzeszy, lecz Narodzony z Boga strzeże go, a Zły go nie dotyka. Wiemy, że jesteśmy z Boga, cały zaś świat leży w mocy Złego. (1 J 5,18-19)
Całkowite wybawienie od Złego nastąpi jednak wtedy, kiedy Chrystus ponownie przyjdzie na ziemię. Wówczas dojdzie do ostatecznej walki, którą zwycięży Syn Boży. Walka i porażka Szatana ta została zapowiedziana w Apokalipsie św. Jana:
A diabła, który ich zwodzi, wrzucono do jeziora ognia i siarki, tam gdzie są Bestia i Fałszywy Prorok. I będą cierpieć katusze we dnie i w nocy na wieki wieków. (Ap 20,10)
W Apokalipsie Szatan bywa określany także jako Smok oraz Bestia. W islamie odpowiednikiem chrześcijańskiego diabła jest Iblis.