Praktycznym wykorzystaniem zasad logicznego myślenia jest tzw. zagadka Einsteina, choć prawdopodobnie autorstwo tej zagadki przypiswane jest mu błędnie. Jej treść brzmi następująco:
5 ludzi różnych narodowości zamieszkuje 5 domów w 5 różnych kolorach. Wszyscy palą papierosy 5 różnych marek i piją 5 różnych napojów. Hodują zwierzęta 5 różnych gatunków. Oto co wiemy:
- Norweg zamieszkuje pierwszy dom
- Anglik mieszka w czerwonym domu.
- Zielony dom znajduje się bezpośrednio po lewej stronie domu białego.
- Duńczyk pija herbatkę.
- Palacz papierosów light mieszka obok hodowcy kotów.
- Mieszkaniec żółtego domu pali cygara.
- Niemiec pali fajkę.
- Mieszkaniec środkowego domu pija mleko.
- Palacz papierosów light ma sąsiada, który pija wodę.
- Palacz papierosów bez filtra hoduje ptaki.
- Szwed hoduje psy.
- Norweg mieszka obok niebieskiego domu.
- Hodowca koni mieszka obok żółtego domu.
- Palacz mentolowych pija piwo.
- W zielonym domu pija się kawę.
Kto hoduje rybki?
Rozwiązanie
Zacznijmy od następującej obserwacji: jeśli (1) Norweg mieszka w pierwszym domu oraz (12) Norweg mieszka obok niebieskiego domu to niebieski musi być drugi dom. Ponadto (2) Anglik mieszka w czerwonym domu, zatem wiemy już, że Norweg nie może mieszkać w domu niebieskim ani czerwonym. Jeśli (3) zielony dom znajduje się bezpośrednio po lewej stronie od białego (patrząc z punktu widzenia obserwatora stojącego naprzeciw domów) Norweg nie może mieszkać ani w zielonym domu (bo mieszka w domu znajdującym się bezpośrednio po lewej od niebieskiego) ani w białym (bo mieszka w pierwszym domu, a zatem po jego lewej stronie nie znajduje się już żaden dom), stąd Norweg mieszka w żółtym domu (a zatem to on (6) pali cygara).
Znamy kolory pierwszych dwóch domów: są to kolejno żółty oraz niebieski. Jeśli (3) zielony dom znajduje się bezpośrednio po lewej stronie białego, (15) w zielonym domu pija się kawę oraz (8) w środkowym domu pije się mleko, to domy zielony oraz biały muszą być dwoma ostatnimi, a zatem środkowy dom jest czerwony, czwarty dom jest zielony, piąty dom jest biały.
Znamy już kolory wszystkich domów, wiemy też, że Norweg mieszka w pierwszym, ponadto (2) Anglik mieszka w czerwonym domu, a zatem w trzecim, w którym pije się mleko. Możemy także określić co pije Norweg – nie piwo, ponieważ to pije palacz mentolowych a Norweg pali cygara; nie mleko, ponieważ je pije Anglik; nie herbatę, ponieważ ją pije Duńczyk a także nie kawę, ponieważ ją pije się w domu zielonym – stąd Norweg pić musi wodę.
Ponieważ (9) palacz papierosów light ma sąsiada pijącego wodę, toteż w drugim – niebieskim domu – pali się papierosy light. Wiemy też, że (13) hodowca koni mieszka obok żółtego domu, a ponieważ żółty dom jest pierwszy – konie hoduje się w drugim domu. Wiemy też, że (15) w zielonym domu pija się kawę.
Wiemy również, że (14) palacz mentolowych pija piwo, a zatem musi on mieszkać w piątym domu – we wszystkich wcześniejszych mamy już uzupełniony napój lub papierosy. A więc w piątym domu pije się piwo i pali mentolowe. W takim razie ponieważ (4) Duńczyk pija herbatę, musi on mieszkać w drugim domu. Ponadto jeśli (7) Niemiec pali fajkę, musi on mieszkać w domu czwartym – w pozostałych domach albo już ktoś mieszka (domy jeden, dwa, trzy) albo pali się coś innego (dom piąty).
A zatem w ostatnim domu musi mieszkać Szwed, który (11) hoduje psy. W takim razie Anglik mieszkający w trzecim domu pali papierosy bez filtra oraz (10) hoduje ptaki. A ponieważ (5) palacz papierosów light mieszka obok hodowcy kotów, koty musi hodować Norweg.
W związku z tym mieszkający w czwartym domu Niemiec hoduje rybki.