Geneza
Uważa się, że dzieło powstawało w latach 1627-1629 i jest jednym z najwybitniejszych utworów Pedro de la Barci. Pierwodruk dramatu datuje się na rok 1636 – miał zostać wydany w Madrycie, w zbiorze pt. Prima parte. Powstały różne wersje tekstu, sam Calderon przerabiał go ponoć przed wydaniem by był bardziej przystępny dla czytelnika, niż dla widza. Ciekawostką jest fakt, że na miejsce akcji swojego dramatu Calderon wybrał Polskę.
Inspiracje i tradycje
Dramat zawiera liczne wątki pochodzące z kultury orientalnej, zaadaptowane przez sztukę średniowieczną. Nie brak w nim również odwołań do tradycji antycznych Grecji i Rzymu. W fabule pojawiają się motywy nawiązujące do różnych nurtów filozoficznych np. neostoicyzmu, platonizmu, a także z wątków teologicznych: kwestia wolnej woli czy antropologii scholastycznej.
Dramat Calderona de la Barci mocno związany jest z ideą jezuickiego teatru szkolnego, pełnego myśli o człowieku jako istocie obdarzonej możliwością wyboru i mocą kształtowania własnego, ziemskiego losu.
Akcja i wątki dramatu
Akcja obejmuje dwa główne wątki, które wzajemnie się przenikają: wątek Rozaury i wątek Zygmunta. Zygmunt musi stanąć czoło swojemu przeznaczeniu, walcząc ze swoją okrutną naturą. Dąży do tego by stać się władcą idealnym. Rozaura natomiast w męskim przebraniu tropi mężczyznę, który uwiódł ją i porzucił. Oboje nie znają do końca swoich losów, pochodzenia, a Zygmunt ponadto nie wie dlaczego spotkał go los więźnia (ojciec zamknął go w wieży z obawy przed jego okrucieństwem przepowiedzianym przez gwiazdy). Los tych dwóch postaci wiąże się, gdy natykają się na siebie – nowe życie Zygmunta rozpoczyna się w momencie, gdy do królestwa przybywa Rozaura. Ostatecznie Zygmunt okazuje się silniejszy od przepowiedni i staje się dobrym i sprawiedliwym władcą, a kobieta wychodzi za znienawidzonego wcześniej Astolfa, byłego kochanka.
Życie jako sen
Punktem wyjścia do zbudowania motywu życia jako snu jest w dramacie postać królewskiego syna Zygmunta. Wydarzenia, które rozgrywają się w utworze wydają się Zygmuntowi nieprawdopodobne, nie jest do końca pewny czy jest to sen czy jawa. Książe nie chce się obudzić, bo obawia się wówczas uświadomi sobie, że wszystko czego doświadcza jest złudzeniem. Z tego wątku płynie przesłanie, że póki człowiek śni, nie uświadamia sobie swojego istnienia – życie wydaje się nierealne, jest cieniem, sposobem ucieczki od prawdy o świecie i o człowieku. Królewicza przygnębia świadomość, że gdy się obudzi, wszystko co go otacza zniknie, że życie jest snem, który kończy się dopiero w chwili śmierci.