Geneza
Książka Ericha Fromma została wydana w 1941 roku i stanowi dzieło z zakresu psychologii społecznej. Tekst jest uznawany za najważniejszy w twórczości naukowca. Przez kolejne lata dzieło było i jest wielokrotnie wznawiane i wydaje się, że nie traci na aktualności. Jednym z najważniejszych wątków książki jest analiza mechanizmów nazizmu za pomocą metod, które badacz stosował również w przypadku opisu współczesnego społeczeństwa kapitalistycznego.
Tematyka
Patronami rozważań nad istotą nazizmu dla Fromma byli Karol Marks i Zygmunt Freud. Fromm twierdzi, że nazizm narodził się z ludzkiego lęku przed nieograniczoną wolnością, która była dostępna dla każdego obywatela. Erich Fromm porusza także kwestię kapitalizmu, popychającego człowieka do poczucia słabości i braku bezpieczeństwa. Powoduje również samotność, która najbardziej doskwiera i przeraża.
Społeczeństwo
Warstwą społeczną najbardziej poddaną lękom tego typu miała być tzw. niższa klasa średnia. W okresie I wojny światowej jej pozycja społeczna i równowaga zostały mocno zaburzone. Autor zauważał, że wśród jej przedstawicieli przeważała postawa autorytarna i niechęć wobec klas niższych i ich wolności i niezależności. Osoby podatne na tytułową ucieczkę od wolności często odnoszą się do faktu nierówności ludzi, potrzeby hierarchii oraz bezmyślną wiarę w autorytety.
Znaczenie wolności
Erich Fromm w swoim tekście zadaje pytania o znaczenie wolności dla współczesnego człowieka. Stwierdza, że przynosiła ona niezależność i władzę rozumu. Jednocześnie jednak przysparzała człowiekowi samotności i lęku. Wolność w tym kontekście jest zatem brzemieniem, ciężarem – człowiek może przed nim uciekać w stronę nowych podporządkowań lub też dążyć do realizacji wolności pozytywnej. Fromm zauważa, że wraz z następstwem epok zachodzą zmiany w ludzkim charakterze – w skrócie, historia wyrabia człowieka, a on ją. Człowiek jednak przystosowuje się do nowych warunków życiowych – psychoanalityk zastanawia się nad tym gdzie leżą granice tego przystosowania. Okazuje się, ze jednostka zostaje po prostu zmuszona do przyjęcia pewnego modelu życia określonego w mechanizmie systemu produkcji, charakterystycznego dla danego społeczeństwa.
Wolność wg. Fromma jest charakterystyczną dla ludzkiego życia, ale jej znaczenie zmienia się zależnie od stopnia uświadomienia człowieka i pojęcia o sobie samym jako niezależnym bycie.