Geneza
„Tomek w krainie kangurów” to pierwsza z ośmiu książek, tworzących cykl o przygodach Tomka Wilmowskiego, nastolatka, który wraz z ojcem na początku XX wieku podróżuje po świecie. Książka ma charakter podróżniczo-przygodowy. Alfred Szklarski nie omieszkał jednak umieścić w niej wielu pożytecznych informacji z zakresu geografii, historii oraz zwyczajów wielu ludów na świecie. W okresie PRL-u była jednym z najpopularniejszych wydawnictw dla młodzieży.
Czas i miejsce akcji
Wydarzenia opisane w książce obejmują okres kilku miesięcy podczas wyprawy do Australii. Rzecz dzieje się w roku 1902. Miejsce akcji zmienia się wraz z podróżującymi bohaterami. Na początku jest to Warszawa, później Europa, Wschodnia Afryka, Cejlon oraz Południowa Australia. Każde z wymienionych miejsc pojawia się dzięki epizodyczności fabuły. Narrator oszczędza nam opisów długich tygodni spędzonych podczas podróży statkiem bądź konno.
Problematyka
„Tomek w krainie kangurów” to książka podróżniczo-przygodowa dla młodzieży. Autor, oprócz opisywania ciekawych przygód głównego bohatera – nastolatka Tomka, kładzie nacisk na wartości dydaktyczne. Dzięki niezaspokojonej ciekawości Tomka młody czytelnik dowiaduje się wielu niezwykle interesujących informacji o miejscach i ludziach, wśród których przebywa chłopiec. Książka zawiera również ciekawe informacje z zakresu geografii, botaniki, biologii, historii. Książka uczy poszanowania dla innych ludzi ze względu na ich odmienność i zwyczaje. Autor, dzięki wspominaniu polskich dokonań w dziedzinie odkryć geograficznych, uczy patriotyzmu młodego czytelnika
Motywy
Motyw podróży
Łowcy podróżują przez pół świata oraz spory fragment Australii. Podróż jest tutaj okazją, by poznać nieznane krainy, dowiedzieć się nowych interesujących rzeczy o ludziach je zamieszkujących, ich stylu życia i zwyczajach. Podczas podróży Tomek z rozbrykanego chłopca powoli staje się mężczyzną, odpowiedzialnym za swe czyny.
Motyw przyjaźni
Tomek, jako chłopiec wesoły, szczery oraz prawdomówny, szybko nawiązuje trwałe przyjaźnie, które są dodatkowo wzmocnione dzięki przeżytym niebezpieczeństwom.
Motyw przemiany
Tomek w momencie rozpoczęcia powieści ma czternaście lat i nie zna większych trosk oprócz życia szkolnego. Jako praktycznie sierota – nieżyjąca matka, ojciec za granicą, wychowywany jest przez nadopiekuńczą ciotkę. Podczas wspólnej wyprawy z ojcem zyskuje nowe umiejętności, uczy się radzić sobie w ekstremalnych sytuacjach. Poznaje wartość przyjaźni. Dorośli mężczyźni zaczynają traktować go jak jednego z nich.
Motyw ojczyzny
Ojciec Tomka i bosman Nowicki to polscy patrioci, zmuszeni ratować się ucieczką przed prześladowaniem przez carat. Tomek, wychowywany przez matkę, do jej śmierci również jest „polskim buntowszczykiem”, choć wychowująca go obecnie ciotka martwi się, żeby chłopiec nie wpadł przez to w tarapaty.