 |
| Ludwik Pasteur |
Ludwik Pasteur urodził się 27 grudnia 1822 r. w Dole (miasto we wschodniej Francji). Był synem Jana Józefa Pasteura – garbarza – oraz Janiny Stefanii. Rodzinie nie wiodło się najlepiej, lecz poczyniła ona wszelkie starania, by zapewnić Ludwikowi dobrą edukację. Najpierw uczęszczał on do liceum w Besançon, później rozpoczął studia przyrodnicze w elitarnym École Normale Supérieure w Paryżu. W ich trakcie praktykował jako nauczyciel fizyki w liceum w Dijon. Następnie przeniósł się do Strasbourga, gdzie zaczął wykładać chemię na tamtejszym uniwersytecie. Tam też poznał swoją przyszłą żonę, Marie Laurent, którą poślubił w 1849 r. i doczekał się z nią piątki dzieci. Już w młodości życie nie oszczędzało Pasteura. Spośród jego licznego potomstwa tylko dwoje dożyło wieku dojrzałego. Przyczyną śmierci pozostałej trójki był dur brzuszny.
Pierwsze ważne badania Pasteur prowadził już pod koniec lat czterdziestych. W 1848 r. analizował kwas winowy. Na jego przykładzie udowodnił, że pewne cząsteczki chemiczne są chiralne (cząsteczka wyjściowa i pochodna różnią się od siebie, gdyż są odbiciami lustrzanymi). W 1854 r. Pasteur opuścił Strasbourg i udał się do Lille, gdzie rozpoczął pracę na nowo otwartym uniwersytecie. Trzy lata później został nominowany rektorem École Normale Supérieure. W tym samym roku (1857) ogłosił rewolucyjne wyniki swoich badań nad fermentacją. Stały one opozycją do teorii Justusa von Liebiga – niemieckiego badacza, który zakładał, iż fermentacja może przebiegać bez drobnoustrojów. Pasteur był odmiennego zdania. Wyznawał on zasadę „Omne vivum ex vivo”, co oznacza, że całe życie pochodzi od życia.
Dalsze lata życia Pasteura upływały na kolejnych badaniach, jakie prowadził ze zdumiewającą konsekwencją. Niezwykle ważnym dokonaniem Pasteura było wynalezienie szczepionki (właściwie udoskonalił on tylko odkrycie Edwarda Jennera – Anglika stosującego wyciąg z krost bydła chorego na krowiankę [wirus dotykający bydła domowego] – jako środek zapobiegający ospie prawdziwej już w 1794). Stało się to w czasie, gdy Pasteur zajmował się problemem kurzej cholery – zarazy dziesiątkującej hodowlany drób. Francuski mikrobiolog stwierdził, iż jeśli zaaplikuje zdrowemu kurczakowi osłabione bakterie, jego organizm wytworzy ochronne przeciwciała, dzięki którym będzie mógł zwalczać chorobę, kiedy dojdzie do zakażenia. W latach siedemdziesiątych taką samą strategię zastosował przeciwko wąglikowi atakującemu bydło.
 |
| Albert Edelfelt - Ludwik Pasteur w swoim laboratorium (1885) |
Szczególnym osiągnięciem Pasteura było zastosowanie szczepionki przeciwko wściekliźnie. Miało to miejsce 6 czerwca 1885 r., a substancję podano dziewięcioletniemu chłopcu – Józefowi Meisterowi. Dotychczas wścieklizna pochłaniała dziesiątki ludzkich (i zwierzęcych) istnień, lecz życie Meistera udało się uratować. Powstanie samej szczepionki przeciw wściekliźnie (pierwszej, jaka znalazła zastosowanie w leczeniu ludzi) zawdzięczamy dzisiaj nie tylko Pasteurowi, lecz także jego uczniowi i późniejszemu towarzyszowi badań – Emilowi Roux.
Badania Ludwika Pasteura okazały się kamieniem milowym w dziedzinach chemii i biologii. Jego dokonania zapewniły mu nie tylko popularność, ale również poważanie na całym świecie (prasa pisała o nim w niemal wszystkich krajach). Wybitny biolog otrzymał także wiele orderów, m.in.: Wielki Krzyż Legii Honorowej (Francja) oraz Order Mejidiyye I klasy (odznaczenie nadawane przez Imperium Osmańskie).
Ludwik Pasteur zmarł 28 września 1895 r. w miejscowości Saint-Cloud (przedmieścia Paryża). Pochowano go w katedrze Notre-Dame, później jego szczątki przeniesiono do Instytutu Pasteura, który znajduje się w Paryżu.
Ludwik Pasteur - odkrycia, dokonania
Najważniejszymi dokonaniami Ludwika Pasteura są udowodnienie chiralności cząsteczek chemicznych, co przyczyniło się do odkrycia enancjomerów (cząstek stanowiących swe lustrzane odbicia). Kolejnym znaczącym odkryciem, jakie na stałe utrwaliło jego imię w historii nauk ścisłych, było wypracowanie metody obróbki termicznej żywności, dzięki czemu była ona lepiej zakonserwowana. Pasteur wierzył, iż jej psucie się jest spowodowane jest przez różnego rodzaju drobnoustroje itp., więc opracował proces pozwalający je zlikwidować. Dzisiaj działanie to znane jest pod nazwą pasteryzacji – od nazwiska uczonego. Nie do przecenienia jest także wkład Pasteura w rozwój medycyny poprzez opracowanie szczepionek.
Ludwik Pasteur - poglądy
Ludwik Pasteur wyznawał pogląd, że życie pochodzi od życia. Sam, jak pisał jego wnuk, a zarazem biograf Louis Pasteur Vallery-Radot, był także człowiekiem bardzo mocno wierzącym w Boga, chociaż nie był praktykującym chrześcijaninem.
Pasteur raczej nie angażował się w sprawy polityczne, spory filozoficzne itp. Większość swego życia spędził w laboratoriach, gdzie poszukiwał pewnej, dającej się potwierdzić wiedzy.