Definicja
Jest to odmiana literatury naukowej, przedstawiająca wiedzę specjalistyczną w przystępnym języku i formie w celu popularyzacji wiedzy z danej dziedziny nauki.
Celem literatury popularnonaukowej jest także pogłębianie zainteresowań czytelników.
Publikacje popularnonaukowe dostępne są w bardzo różnych formach. Najczęściej spotykamy się z artykułami w czasopismach, atlasami, albumami, broszurami, encyklopediami czy poradnikami.
Teksty literatury popularnonaukowej nie są poddawane recenzji przed publikacją (w przeciwieństwie do tekstów naukowych).
Cechy
W tekstach popularnonaukowych:
- unika się używania fachowej terminologii
- wyjaśnia się profesjonalne pojęcia, jeśli nie da się ich uniknąć
- dopuszcza się stosowanie środków stylistycznych w celu przystępnego przekazania wiedzy (metafory, porównania, przenośnie)
- utrzymuje się dość swobodną, ale lekko specjalistyczną formę
- utrzymuje się subiektywną perspektywę, czyli możliwość wyrażania przez autora swoich ocen i opinii
- dopuszcza się ekspresywne wyrażanie myśli i poglądów
- dopuszcza się wykorzystanie wyrazów potocznych
- stosuje się odwołania do uniwersalnych doświadczeń (to pozwala na lepsze przyswojenie tekstu)
- praktykuje się prostą i przystępną formę (akapity, rozdziały, podrozdziały)
- eksponuje się ciekawe i aktualne treści w celu podtrzymania ich atrakcyjności
- wykorzystuje się obrazowość, czyli wzbogacanie tekstu o elementy wizualne
Publikacje popularnonaukowe zawierają więc elementy przynależne zarówno do stylu naukowego, publicystycznego, jak i artystycznego. Stanowią most między ścisłym językiem naukowców, a powszechnym, codziennym sposobem poszerzania wiedzy.
Tego typu literatura skierowana jest do bardzo zróżnicowanej grupy odbiorców, ze względu na wiek oraz posiadaną wiedzę.
Przykłady
Do przykładów czasopism popularnonaukowych należą m.in. Gazeta farmaceutyczna, Nauka dla każdego (dodatek do Gazety Wyborczej), Charaktery – magazyn psychologiczny, Historia extra, Archeologia.
Popularnonaukowe publikacje książkowe to np. Historia odkryć geograficznych i poznania Ziemi (Zbigniew Długosz), Sztuka cenniejsza niż złoto (Jan Białostocki), Historia Polski (Jerzy Topolski), Życie pszczół (Maurice Maeterlinck).
Popularyzacja nauki odbywa się również poprzez telewizję (dzienniki ogólnopolskie, regionalne, kanały tematyczne jak TVP Historia, Discovery Chanel, National Georgaphic) czy radio (audycje tematyczne).