Geneza
Powieść Olgi Tokarczuk ukazała się w 1998 roku i była nominowana do Nagrody „Nike” – znalazła się w finale konkursu. Książka jest pierwszą w Polsce w całości udostępnioną w intrenecie. Jest to czwarta z kolei powieść autorki, zawierająca liczne odniesienia do biografii pisarki. Dom dzienny, dom nocny przetłumaczono na język chorwacki, angielski, francuski, niemiecki.
Czas i miejsce akcji
Główny tok akcji powieści rozgrywa się w XX wieku, pod koniec lat 90. Przeplata się ona ze wspomnieniami niektórych bohaterów, które sięgają nawet czasów II wojny światowej. Miejscowość, w której toczą się wydarzenia położona jest na dolnym śląsku (wieś Piętno i jej okolice). Narracja sięga również takich miejsc jak Wambierzyce, Nowa Ruda czy Częstochowa i Wrocław.
Kompozycja
Powieść jest tak naprawdę zbiorem szkiców, dość luźno powiązanych ze sobą – przede wszystkim osobą głównej bohaterki, a raczej domu, do którego wprowadza się ze swoim partnerem. Narrator tekstu jest jednocześnie przewodnikiem czytelnika po małej miejscowości i życiorysach jej mieszkańców. Każdy z kilkudziesięciu rozdziałów poświęcony został historii osobnej postaci lub też stanowi zapis obserwacji bohaterki. Wątek codziennego życia w nowym domy przeplata się u Olgi Tokarczuk ze wspomnieniami powojennymi czy sennymi wizjami i wyobrażeniami. Całość książki zyskuje sens przy połączeniu ze sobą poszczególnych motywów.
Nastrój
Narracja książki została utrzymana w nastroju onirycznym, przywodzącym na myśl senne wyobrażenie. Umieszczony jest na pograniczu jawy i snu, co dodaje mu wrażenia magiczności. Bohaterowie również zostają przez autorkę obdarzeni szczególnymi cechami (wilkołactwo czy przekonanie o końcu świata). Bohaterowie powieści żyją w ciągłej niepewności, spowodowanej ciągłym przemianom świata.
Problematyka
Bohaterowie pojawiający się na kartach książki mają z pewnością jeden, łączący ich problem. Jest nim usiłowanie zrozumienia otaczającej go rzeczywistości, rozszyfrowania jej. Znajdują na to różne sposoby, niektórzy poprzez świat snu, inni w astronomii. Ktoś doznaje również irracjonalnego objawienia. Każdy dąży do zgłębienia tajemnicy, ale nie każdemu jest dane ją posiąść. W pewnym sensie Olga Tokarczuk zachęca nas do otwartości do poznania życia i odkrycia wieli wymiarów naszego istnienia.
Status człowieka
Bohater Olgi Tokarczuk stale musi definiować się na nowo, odkrywać się. Nazywać elementy świata, w którym żyje, by nie zostały zapomniane.