Geneza
Artykuł Immanuela Kanta ukazał się w głównym wydawnictwie niemieckiego ruchu oświeceniowego Berlinische Monatschrift w 1784 roku. W swojej rozprawie filozof nawiązuje do pewnej dyskusji światopoglądowej, która wywiązała się na łamach czasopisma. Jej uczestnikami byli Johann Erich Biester i Johann Friedrich Zollner. Efektem ich sporu było pytanie o to czym tak naprawdę jest oświecenie.
Definicja oświecenia
W bezpośredniej odpowiedni na pytanie zadane przez Johanna Friedricha Zollnera, Kant definiuje pojęcie oświecenia mówiąc, że jest to wyjście z niepełnoletności (intelektualnej). Nie jest to jednak niedojrzałość naturalna lub tez narzucona przez kogoś. To stan, za którym sami jesteśmy odpowiedzialni. Podkreśla, że nie należy szukać winnych za swój stan, ale przeanalizować swoje postępowanie. Każdy człowiek musi nad sobą wykonać indywidualną pracę nazywaną „samooświeceniem”. Nie sposób oświecić ludzi, którzy pozostają bierni. W tym sensie pojęcie oświecenia i bycia oświeconym wydają się sobą zupełnie sprzecznymi.
Potrzeba oświecenia
Żaden człowiek na ziemi nie dysponuje pełnym dostępem do prawdy. Każda prawda podlega krytyce, więc nie da się osiągnąć dojrzałości opartej wyłącznie na wartości prawdy. Oświecenie nie jest sposobem na udowodnienie swojej niepełnoletniości, ale na uświadomienie sobie tego stanu. Należy przyznać się do winy, którą popełniło się w określonym momencie życia – ta świadomość jest punktem wyjścia do podjęcia przemiany.
Wolność
Pod pojęciem wolności Kant rozumie możliwość swobodnego i dowolnego korzystania ze swojego rozumu, „wolność czynienia wszechstronnego, publicznego użytku ze swojego rozumu”. Ta wolność niekoniecznie dotyczy jednostek, którym gwarantuje ona publiczne funkcje, urzędy czy stanowiska ale odnosi się do swobody w wyrażaniu i analizowaniu swoich poglądów np. przez uczonych. Dzięki prawu do korzystania z rozumu, każdy obywatel może, pomimo ograniczeń wynikających z narzuconej mu funkcji społecznej, wkroczyć na drogę oświecenia , samorozwoju, postępu myśli.
Rozum
Dla Immanuela Kanta, swobodne i świadome posługiwanie się własnym rozumiem wydaje się być sine qua non rozwoju człowieka. Ubezwłasnowolnienie, które filozof opisuje jest samozawinione przez człowieka, ale jego przyczyną nie jest bynajmniej brak rozumu, lecz brak odwagi w korzystaniu z niego w sposób niezależny. Hasło, które podkreśla tezy wyłożone w artykule rozpoczyna się od słów: Sapere aude!, czyli miej odwagę (w domyśle, posługiwać się rozumem).