Czas i miejsce akcji
Areną zdarzeń w powieści Stryjkowskiego staje się karczma starego Taga, stojąca nieopodal niewielkiego galicyjskiego miasteczka na pograniczu Austro-Węgier i Rosji, zamieszkanego w połowie przez gojów, w połowie przez Żydów. „Austeria stała na skraju miasta, przy dulibskim szlaku, wiodącym na Skole, na Karpaty, w pustkowiu prawie, daleko dość od szkoły i bożnicy (…)”
Akcja toczy się w pierwszej dobie I wojny światowej. „Zresztą zbliża się jesień. Minął lipiec, minęło lato.” Rozpoczyna się w czwartek, kończy – w piątek.
Wątki
Tłem zdarzeń jest początek I wojny światowej, której wybuch każe mieszkańcom małego galicyjskiego miasteczka podjąć decyzję dotyczącą ich dalszych losów. Obawa przed okrucieństwem Kozaków skłania większość z nich do ucieczki.
Na plan pierwszy wysuwa się wątek Taga, który stara się zachować spokój w obliczu zbliżającego się zagrożenia. Karczma, jak Arka Noego, ma nieść ocalenie chroniącym się pod jej dachem uciekinierom. „Moja austeria – mówi stary Żyd – jak mały okręt trzęsie się na czarnej wodzie. Uratuje się czy nie uratuje?”
Stryjkowski ponadto równolegle rozwija historie pobożnych chasydów i cadyka zanoszących modły do Boga oraz mieszkańców miasteczka – zasymilowanych i zlaicyzowanych Żydów. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują zakończony śmiercią obojga bohaterów wątek miłości Buma i Asi, wątek krawca Szymona i węgierskiego huzara, którego urokom ulega żona Wilfa.
Motywy
Wędrówka wpisana jest w los Żydów. Wraz z wybuchem I wojny światowej umiera świat, który bohaterom „Austerii” jawił się jako bezpieczny. Aby ratować własne życie, zmuszeni są uciekać. Ruszają więc w drogę rozmodleni chasydzi, ruszają także mniej pobożni mieszkańcy miasteczka. Przystankiem w tej trudnej podróży ku niewiadomemu staje się karczma starego Taga.
W obliczu wojny pojawia się lęk przed utratą życia. Pragnienie ocalenia go determinuje wszystkie podejmowane przez gości karczmy decyzje. Śmierć w utworze przybiera także bardzo konkretny kształt - w jednej z izb austerii ciało Asi czeka na obrzędy pogrzebowe.
Powieść Stryjkowskiego porusza także tematykę szeroko rozumianej miłości. Tańcem i śpiewem swą miłość do Stwórcy wyrażają chasydzi. Miłością bliźniego kieruje się Tag, gdy wyrusza na spotkanie z komendantem, by zapobiec dalszym okrucieństwom. Kochają się także, wbrew żydowskiej obyczajowości, młodziutcy Asia i Bum.
Tłem zdarzeń w „Austerii” jest wojna. Działania wojenne toczą się gdzieś dalej, jednak ich echa docierają do karczmy – pod postacią ciała Asi, którą dosięgła zabłąkana kula, huzarów, którzy odłączyli się od swego regimentu, czy relacji ludzi powracających z miasteczka.
W utworze wskazać można ponadto motyw cierpienia (doświadcza go choćby Bum po śmierci ukochanej), motyw wiary, motyw młodości, która buntuje się przeciw regułom rządzącym światem (zuchwałe zachowanie Buma w czasie przedstawienia), motyw tańca (za pomocą którego chasydzi oddają cześć Bogu) czy Żyda (postać Taga, karczmarza-proroka nadchodzącej apokalipsy).