Ochrona przyrody jest jedną ze strategii w ramach ochrony środowiska, czyli działań służących właściwemu wykorzystaniu oraz odnawianiu zasobów środowiska przyrodniczego. Sama ochrona przyrody służy zachowaniu w jak najlepszym stanie przyrody ożywionej i nieożywionej oraz krajobrazu. Osiągane to jest poprzez utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów biologicznych oraz zachowanie bioróżnorodności.
Wśród organizacji międzynarodowych (międzyrządowych i pozarządowych) zajmujących się problematyką ochrony przyrody należy wymienić:
- Organizację Narodów Zjednoczonych i jej Program Środowiskowy (UNEP), agendę ONZ powołana do życia w 1973 roku, koordynującą międzynarodowe działania w zakresie ochrony środowiska i ochrony przyrody;
- inną agendę ONZ – UNESCO, która w 1971 roku zainicjowała program MAB (Man and Biosphere), którego celem jest tworzenie prawidłowych relacji między ludźmi i biosferą, efektem tego projektu było utworzenie Rezerwatów Biosfery, reprezentujących główne biomy, gdzie wspomniany cel został osiągnięty, w 2010 roku było ich na świecie 564, z tego w Polsce 10 (w tym 4 transgraniczne), np. Białowieski Park Narodowy;
- Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i jej Zasobów (IUCN), powstałą w 1948 roku, która stworzyła i na bieżąco uaktualnia Czerwoną Księgę gatunków zagrożonych wyginięciem;
- Światowy Fundusz na rzecz Przyrody (WWF), powstały w 1961 roku, którego celem jest ochrona zagrożonych gatunków i ich siedlisk i inne.
Do ważnych aktów prawnych dotyczących ochrony przyrody należą:
- Konwencja ramsarka (podpisana w 1971 roku w miejscowości Ramsar w Iranie), zobowiązująca kraje – sygnatariuszy konwencji do ochrony terenów wodno-błotnych i żyjących tam lub pojawiających się sezonowo gatunków ptaków i innych zagrożonych zwierząt, w Polsce znajduje się 13 takich obszarów;
- Konwencja o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych Wyginięciem (CITES lub Konwencja Waszyngtońska) z 1973 roku, zakazująca handlu ponad 34 tys. roślin i zwierząt oraz pochodzących z nich produktów (m.in. kością słoniową),
- Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencja Bońska) z 1979 roku,
- opracowana w 1980 roku przez UNEP, IUCN i WWF Światowa Strategia w Zakresie Ochrony Przyrody,
- Moratorium Międzynarodowej Komisji Wielorybniczej (IWC) na komercyjne polowania wielorybnicze z 1982 roku,
- Konwencja o różnorodności biologicznej (CBD), sporządzona na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku, której celem jest monitorowanie i ochrona różnorodności biologicznej przez kraje – strony konwencji oraz zrównoważone użytkowanie zasobów genetycznych przyrody ożywionej, ważny element Agendy 21 – program głównych działań na XXI wiek, mających ratować Ziemię i jej mieskańców.
W ramach Wspólnoty Europejskiej działa program tworzenia obszarów specjalnej ochrony ptaków i specjalnej ochrony siedlisk (tzw. obszary Natura 2000), w Polsce istniały w 2009 roku 144 obszary specjalnej ochrony ptaków i 823 obszary ochrony siedlisk obejmujące łącznie 19,7% terytorium kraju.