Telekomunikacja na świecie - geografia

Przekazywaniem informacji i porozumiewaniem się na odległość zajmuje się łączność. W ostatnich kilkudziesięciu latach szczególnie szybko rozwija się telekomunikacja, dziedzina łączności zajmująca transmisją informacji na odległość i wykorzystująca najnowsze wynalazki techniki. Termin ten po raz pierwszy pojawił się w wydanej w 1904 roku książce Rozprawa praktyczna o telekomunikacji elektrycznej.

Najstarszą, tradycyjną formą łączności jest poczta. Posłańcy – piesi biegacze, posłańcy konni i zaprzęgi pocztowe istnieli już w państwach starożytnych (zwłaszcza dużych, np. w Persji, czy Rzymie). Początkowo służyli oni jednak przede wszystkim administracji państwowej (źródło informacji o sytuacji w prowincjach i sposób przesyłania poleceń). Poczta jako usługa dla ludności, realizowana zazwyczaj przez przedsiębiorstwa państwowe rozwinęła się w późniejszych czasach. Współcześnie znaczenie usług pocztowych spada – listy wypiera poczta elektroniczna (e-mail) i przesyłane drogą telefoniczną  krótkie wiadomości tekstowe (SMS). Również przelewy pieniężne wykonywane są coraz częściej drogą elektroniczną. Konkurencją dla poczty są też prywatne firmy kurierskie. Niemniej jednak usługi pocztowe cieszą się w dalszym ciągu dość dużym zainteresowaniem. Wśród państw europejskich najwięcej przesyłek listowych wysyła się w Niemczech – w 2010 roku było ich ok. 14,7 mld.

Rozwój komunikacji na duże odległości z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi elektrycznych (telekomunikacja) przyspieszył w XIX i XX wieku.
Komunikowano się na odległość już jednak wcześniej. Przykładem były ogniska sygnałowe stosowane od stuleci, przekazujące na odległość wielu kilometrów ustaloną wcześniej wiadomość, np. o zbliżaniu się nieprzyjaciela. Pod koniec XVIII wieku wprowadzono do użytku we Francji tzw. telegraf optyczny, wykorzystywany przez kolejne kilkadziesiąt lat.
Kluczowymi dla rozwoju telekomunikacji były:
- wynalazek telegrafu elektromagnetycznego (łącznie z systemem kodowania wiadomości) przez Samuela Morse’a w 1837 roku (pierwszą udoskonaloną, komercyjna wersję wprowadzili do użytku 2 lata później Ch. Wheatstone i W.F. Cooke), zastąpiony w XX wieku przez dalekopis (otrzymywano bespośrednio tekst bez konieczności jego kodowania i odkodowania), współcześnie zaś przez telefaks i wiadomości tekstowe przesyłane siecią internetową;
- wynalazek telefonu przez Alexandra Grahama Bella w 1876 roku (umożliwia rozmowę na odległość) – pierwsze telefony były połączone ze sobą parami, 2 lata później pojawiły się jednak pierwsze centrale telefoniczne (pierwsza w New Haven w USA), łączące ze sobą linie abonentów, chcących ze sobą porozmawiać (dawniej były to centrale ręczne, obecnie połączenie wykonywane jest cyfrowo), współcześnie telefonia przewodowa stopniowo ustępuje telefonii bezprzewodowej (komórkowej), liczba użytkowników telefonii komórkowej znacznie przewyższa liczbę użytkowników telefonii stacjonarnej (w roku 2011 średnio na Ziemi na 1000 mieszkańców przypadało 782 abonentów telefonii mobilnej i 172 abonentów telefonii stacjonarnej, podczas gdy w 2000 roku liczba abonentów telefonii stacjonarnej była jeszcze znacznie wyższa);
- wynalazek radia przez Gulielmo Marconiego w 1896 roku (o pierwszeństwu w wynalezieniu radia spierał się z nim serbski inżynier Nicola Tesla) – początek telekomunikacji bezprzewodowej, przekazywanie na odległość informacji z pomocą fal elektromagnetycznych (najdłuższych – radiowych), początkowo przekazywano droga radiową sygnał w alfabecie Morse’a, później zaś głos, pierwsza radiostacja nadawcza została uruchomiona w Belgii w 1914 roku;
- wynalazek telewizji – przekazuje ruchomy obraz i dźwięk na odległość (kamera i mikrofon rejestrują je w jednym miejscu, są one następnie zamieniane w sygnał telewizyjny transmitowany w dowolne miejsce w zasięgu transmisji, a odbiornik ponownie przekształca sygnał w obraz i dźwięk), pierwsza transmisja telewizyjna (z Londynu do Nowego Jorku) miała miejsce 27 stycznia 1928 roku, dużą popularność telewizja uzyskała po II Wojnie Światowej, zapewniając tanią rozrywkę i informację miliardom ludzi na Ziemi.

Dla rozwoju telekomunikacji duże znaczenie miał też rozwój sieci i urządzeń pośredniczących w przesyłaniu wiadomości.
W odniesieniu do telekomunikacji przewodowej ważnym przedsięwzięciem było stworzenie połączeń transkontynentalnych. Pierwszy transatlantycki kabel telegraficzny ułożono na dnie w 1866 roku. Pierwszy transpacyficzny podmorski kabel telegraficzny (USA-Filipiny) został ułożony w latach 1902-3. Współcześnie najdłuższym podmorskim kablem telekomunikacyjnym jest liczący 39 tys. km SEA-ME-WE3, łączący Europę Zachodnią z Bliskim Wschodem i Azją Południowo-Wschodnią. Jest to kabel światłowodowy,  zastąpienie przewodów metalowych światłowodowymi zwiększyło bowiem ilość przesyłanych informacji.
Lata 60.tych XX wieku to początek ery łączności satelitarnej. Pierwszy satelita telekomunikacyjnyEcho I – został wystrzelony w 1960 r. Satelity telekomunikacyjne są satelitami geostacjonarnymi, umieszczonymi nad równikiem i nieruchomymi względem Ziemi (poruszają się z prędkością równą prędkości ruchu obrotowego Ziemi). Działalność satelitów komunikacyjnych nadzorowana jest przez Międzynarodową Organizację Łączności Satelitarnej (INTELSAT). Satelity Intelsat swym zasięgiem obejmują 90% powierzchni Ziemi,
współpracując z naziemnymi stacjami nadawczo-odbiorczymi. Wykorzystywane są w przesyle programów telewizyjnych, sygnału telefonicznego (telefon satelitarny) i przesyle danych (Internet satelitarny). Inną ważną usługą świadczoną obecnie z wykorzystaniem satelitów (biegunowych, nie równikowych-geostacjonarnych) jest system nawigacji satelitarnej (amerykański GPS i jego konkurenci – np. rosyjski GLONASS).
Prawdziwą rewolucją w rozwoju telekomunikacji w ostatnich dziesięcioleciach było jednak  upowszechnienie sieci komputerowej Internet (i usług z nią związanych – WWW, poczty elektronicznej i innych). Sieć stałych łączy pomiędzy komputerami  stworzono po raz pierwszy pod koniec lat 60.tych XX wieku w USA w ramach badań nad możliwością stworzenia zdecentralizowanego systemu dowodzenia w warunkach wojny nuklearnej. W latach 70.tych i 80.tych rozwijana na bazie tego systemu sieć zaczęła być wykorzystywana przez ośrodki uniwersyteckie w wymianie myśli. Współcześnie sieć Internet stała się dostępna dla miliardów użytkowników prywatnych na świecie.

Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

  • Sieć internetowa na świecie

    Internet to globalna sieć łącząca komputery. Jego rozpowszechnienie się pod na przełomie XX i XXI wieku (wcześniej rozwijany był jako sieć łączności wojskowej, a potem łączności pomiędzy ośrodkami akademickimi i badawczymi) zrewolucjonizowało zarówno telekomunikację (przesył danych i informacji na odległość)... Więcej »

Komentarze (1)
Wynik działania 2 + 5 =
Kubeqq
2021-04-02 11:46:03
Pomocne
Ostatnio komentowane
To ja ola
• 2025-01-20 14:10:30
bardzo się przyda na ściągi na kartkówki
• 2025-01-16 13:41:59
Latwe
• 2025-01-15 18:41:38
super
• 2024-12-21 22:05:33
ok
• 2024-12-15 19:31:35