Ciepło i praca są wielkościami fizycznymi występującymi w pierwszej zasadzie termodynamiki i obydwie mają wymiar jednostki energii, czyli dżula. Zarówno przepływ ciepła, jak i wykonywanie pracy powoduje zmianę energii wewnętrznej układu, jednak obydwa procesy mają nieco inny charakter.
Ciepło jest formą przekazywania energii, która następuje w wyniku różnicy temperatur pomiędzy ciałami (układami termodynamicznymi). Jest ono zawsze przekazywane kierunku od ciała o temperaturze wyższej i powoduje w ciele chłodniejszym zwiększenie chaotycznych ruchów jego atomów, co skutkuje wzrostem jego energii wewnętrznej.
Każde ciało charakteryzuje się ściśle określoną pojemnością cieplną (C), która jest współczynnikiem proporcjonalności pomiędzy ciepłem (Q) wymienianym przez ciało z otoczeniem, a spowodowaną tym zmianą temperatury (ΔT):
Q = CΔT
Jednostką pojemności cieplnej jest dżul na kelwin (J/K).
Pojęcie pojemność cieplna może być nieco mylące, gdyż sugeruje posiadanie przez ciało ciepła, co nie ma najmniejszego sensu fizycznego. Ciepło jest procesem, który trwa tak długo, jak długo istnieje różnica temperatur pomiędzy układami.
Praca jest procesem związanym z działaniem na układ termodynamiczny siły zewnętrznej, która powoduje uporządkowany ruch cząsteczek tego układu. W przypadku gazów wykonywanie pracy związane jest ze zmianami ich objętości. Jeżeli gaz się rozpręża to praca musi przyjąć wartość ujemną, gdyż proces ten zachodzi kosztem energii wewnętrznej układu. W przypadku odwrotnym praca jest dodatnia.