Proces przebiegu reakcji chemicznej obrazują łatwo dwie teorie: teoria zderzeń oraz teoria kompleksu aktywnego.
Teoria zderzeń mówi, że do zajścia reakcji chemicznej konieczne jest zderzenie się ze sobą dwóch lub więcej odpowiednich cząsteczek o odpowiedniej energii równej lub większej energii aktywacji reakcji.
Teoria kompleksu aktywnego stwierdza, że po zderzeniu ze sobą odpowiednich cząsteczek powstaje z nich nietrwały układ zwany kompleksem aktywnym, który następnie jest przekształcany w produkt końcowy reakcji (lub przy niespełnieniu odpowiednich warunków energetycznych powraca do formy substratów).