Cykl życiowy to szereg okresowo powtarzających się przemian, obejmujących zmiany fizjologiczne i morfologiczne, które można zaobserwować w czasie rozwoju gatunku. W przypadku cykli życiowych grzybów dochodzi do przemiany pokoleń — pokolenie rozmnażające się płciowo występuje na zmianę z pokoleniem rozmnażającym się bezpłciowo. W przypadku królestwa grzybów warte omówienia są cykle życiowe sprzężniaków, workowców i podstawczaków.
Cykl życiowy sprzężniaków
W cyklu życiowym sprzężniaków występuje faza haploidalna (dominująca) i diploidalna i dikariofaza. Punktem wyjścia w cyklu są haploidalne zarodniki (n), które rozsiane przez wiatr, po trafieniu na dogodne warunki kiełkują w nitkowatą grzybnię. Na końcach strzępek grzybni rozwijają się charakterystyczne jednokomórkowe wypustki (gametangia), które zawierają po kilka haploidalnych jąder.
Cykl rozwojowy sprzężniaków
By M. Piepenbring - Vectorization of https://commons.wikimedia.org/wiki/File:06_07_life_cycle,_Mucor_sp.,_Mucorales,_Zygomycota_(M._Piepenbring).png, CC BY 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=95789532
Gdy dwa różnoimienne, czyli różniące się fizjologicznie gametangia zbliżą się do siebie, następuje ich gametangiogamia tj. fuzja przez rozpuszczenie oddzielających je ścian komórkowych. Następnym krokiem jest zlanie się cytoplazm (plazmogamia) obu gametangiów i powstanie grubościennej zygospory. Od tego momentu kończy się faza haploidalna a zaczyna dikariofaza, - zygospora jest dikariotyczna co oznacza, że posiada liczne, niepołączone haploidalne jądra, które pochodzą od rodzicielskich strzępek. W dojrzałej zygosporze dochodzi do kariogamii tj. połączenia się haploidalnych jąder w jądra diploidalne i tym samym rozpoczyna się krótka faza diploidalna. Diploidalne jądra ulegają wkrótce mejozie, a zygospora zaczyna kiełkować i wytwarzać wielojądrową, haploidalną strzępkę, która rozpoczyna fazę haploidalną. Na szczycie strzępi rozwija się kulista zarodnia, w której powstają zarodniki i cykl rozpoczyna się na nowo.
Cykl życiowy workowców
W cyklu życiowym workowców tak jak w cyklu sprzężniaków występują 3 fazy: haploidalna, diploidalna i dikariofaza. Faza haploidalna i w ztym przypadku jest fazą dominującą. Zarodniki workowców zwane konidiami powstają na zewnątrz zarodni zlokalizowanych na szczytach strzępek (konidioforów). Rozpylane przez wiatr konidia kiełkują i wytwarzają zróżnicowane płciowo grzybnie. Dojrzałe grzybnie wytwarzają wielojądrowe gametangia — plemnie (męskie) i lęgnie (żeńskie). Gametangia mogą połączyć się za pośrednictwem cienkiego wyrostka wytworzonego przez lęgnię.
Cykl rozwojowy workowców
Autorstwa Author: Zeeshan 93, correct: Jerzy Opioła - WikimediaCommons File:Conidia Formation.png, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=105034363
Gametangiogamia polega na przelaniu się zawartości plemni do lęgni. Kolejnym etapem jest plazmogamia i ułożenie się parami haploidalnych jąder, czym rozpoczyna się dikariofaza. Tak powstałe dikariony (tj. pary jąder) przemieszczają się do strzępek powstałych na szczycie lęgni. Prowadzi to do powstania dikariotycznych grzybni, które wytwarzają zarodnie w postaci worków. W workach ma miejsce kariogamia, co rozpoczyna fazę diploidalną. Powstałe diploidalne jądra ulegają następnie mejozie, a powstałe w ten sposób 4 jądra haploidalne dzielą się mitotycznie. W efekcie powstaje 8 zarodników workowych (askospor), które uwolnione z worków doją początek nowej haploidalnej grzybni.
Cykl życiowy podstawczaków
W cyklu życiowym podstawczaków, w odróżnieniu od wyżej omawianych wyżej sprzężniowców i workowców, fazą dominującą jest dikariofaza. Haploidalne zarodniki po natrafieniu na odpowiednie podłoże kiełkują w nitkowate, wielokomórkowe strzępki grzybni pierwotnej. Strzępki o odmiennej płci łączą się w procesie somatogamii i następującej po niej plazmogamii, co prowadzi do powstania dikariotycznej grzybni wtórnej.
Cykl rozwojowy podstawczaków
Autorstwa Jerzy Opioła - https://commons.wikimedia.org/wiki/File:03_02_09_life_cycle_of_Agaricus_sp.,_Agaricales_Basidiomycota_(M._Piepenbring)_nl_txt.png, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=104878221
Grzybnia wtórna pod wpływem odpowiedniego poziomu wilgotności i temperatury rozrasta się i tworzy owocniki, które przybierają rozmaite kształty. Najpopularniejszym jest kapelusz osadzony na trzonie. W komórkach szczytowych powstałych owocników następuje kariogamia sprzężonych jąder haploidalnych. Powstałe diploidalne, zygotyczne jądra ulegają następnie mejozie, co prowadzi do powstania 4 haploidalnych zarodników podstawkowych (bazydiosporów). Zarodniki mogą rozwinąć się w nową grzybnię pierwotną.