Inicjatywa Środkowoeuropejska jest bardzo ciekawym przykładem organizacji współpracy regionalne, która łączyła interesy czterech zupełnie różnych krajów: Węgier, Austrii, Włoch i Jugosławii (różnice te dotyczyły zarówno sfery ekonomicznej, jak i politycznej).
Inicjatywa Środkowoeuropejska – geneza
Początków Inicjatywy Europejskiej możemy szukać już w latach 70. – w związku z rozwijającą się współpracą między Węgrami, Jugosławią, Austrią i Włochami. Zanim współpraca ta przybrała kształt Inicjatywy Środkowoeuropejskiej, działała w ramach przygranicznych struktur, takich jak Robocza Wspólnota Środkowego i Dolnego Adriatyku lub Robocza Wspólnota Dunajska.
Początkowo główne tematy współpracy odnosiły się do bieżących kwestii związanych z transportem, turystyką, ochroną środowiska – dopiero po ociepleniu wzajemnych relacji między blokiem Zachodnim i państwami socjalistycznymi współpraca ta zaczęła coraz bardziej zyskiwać charakter polityczny.
Inicjatywa Środkowoeuropejska - historia
W trakcie spotkania w 1989 r. w Budapeszcie przedstawiciele rządów wymienionych państw powołali do życia organizację współpracy – Quadragonale (ze względu na 4 uczestników). W 1990 r. do organizacji została przyjęta także Czechosłowacja, a następnie Polska (1991), co przekształciło nazwę organizacji w Heksagonale. Pod koniec 1991 nazwę organizacji zmieniono na Inicjatywę Europejską.
Ze względu na kryzys jugosłowiański z początków lat 90. i rozpad kraju, do organizacji zaczęły należeć – Słowenia, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, a także Macedonia. W 1996 r. członkami zostały – Albania, Bułgaria, Rumunia, Białoruś, Ukraina i Mołdowa.
Obecne znaczenie Inicjatywy Europejskiej polega przede wszystkim na wzajemnej dyskusji i konsultacji, instytucja nie posiada żadnych instytucji wykonawczych. Co więcej, jej członkowie skupieni są na działalności w ramach UE, stąd Inicjatywa Europejska jest organizacją o znaczeniu raczej marginalnym.