Czas i miejsce akcji
Akcja rozpoczyna się wiosną 1922 roku. Znamy zdarzenia kilku miesięcy. Wspomnienia spisywane są dwa latach po opisywanych wydarzeniach.
Głównym miejscem akcji są fikcyjne miejscowości West Egg i East Egg. Narrator mieszka w West Egg w domku letniskowym wciśniętym między dwie eleganckie rezydencje - jedna z nich należy do Jaya Gatsby’ego. Na East Egg mieszkają Buchananowie. Część wydarzeń ma miejsce w Nowym Jorku oraz na drodzę do niego z West Egg - w pociągu i w miejscowości Valley of Ashes.
Narracja
Wydarzenia opisuje jedna z postaci - Nick Carraway. Dzięki temu, że jest nowy w towarzystwie, ma dystans do poznawanego świata wyższych sfer. Jednocześnie jest aktywnym uczestnikiem zdarzeń.
Motywy
Motyw pieniędzy
Bogactwo jest wyróżnikiem pozycji społecznej, przyczyną szacunku i sympatii. Gatsby dąży do zgromadzenia majątku, bo wierzy, że to przyniesie mu prestiż i pomoże odzyskać ukochaną. Wyznacznikiem stosunków międzyludzkich jest zysk, który mogą przynieść. Nawet posiadanie majątku nie daje gwarancji pozycji. Dobre urodzenie jest wciąż największą zaletą.
Motyw miłości
Uczucie jest tym co napędza głównego bohatera do działania. Zdaje sobie jednak sprawę, że to nie wystarczy, aby walczyć o Daisy, dlatego postanawia zdobyć majątek. W książce ukazane jest, że miłość przegrywa z pozycją społeczną i powiązanym z nim bezpieczeństwem.
Motyw wojny
Mimo że w powieści nie są przedstawione wydarzenia wojenne widzimy jej konsekwencje. Narrator po powrocie do rodzinnego miasta nie może usiedzieć na miejscu - ma potrzebę zmian, działania. Nie potrafi odnaleźć się w nowej rzeczywistości.
Wyjazd na front niszczy związek Daisy i Gatsby’ego.
Konsekwencją wojny są również zmiany obyczajowe - zmienia się postrzeganie moralności. Ludzie chcą się bawić nie troszcząc się o przyszłość, bo zdają sobie sprawę, że życie nie jest wieczne.