Geneza „Króla Olch”
Ballada „Król Olch” powstała w 1782 r. Pomysł na jej napisanie zaczerpnął Goethe z tłumaczenia duńskiej ballady przez Herdera, który fascynował się folklorem tego kraju i przybliżał go Niemcom. Herder pomylił się w przekładzie tekstu i zamiast słowa „Eller”, czyli elfy, użył terminu „Erlen” – olchy. Jak zaznacza Michel Tournier, Goethego zainspirował właśnie obraz tego drzewa:
(…) wyobraźnia jego rozpaliła się pod wpływem tak precyzyjnego i oryginalnego obrazu olchy, gdyż olcha jest czarnym i złowieszczym drzewem, podobnie jak wierzba jest drzewem zielonym i dobroczynnym (…).
Interpretacja „Króla Olch”
Fabułę „Króla Olcha” można interpretować dwojako: racjonalnie i irracjonalnie.
Wedle pierwszego typu rozumowania – chłopiec umiera na skutek poważnej choroby, a straszne obrazy, jakie widzi, są jedynie wytworem gorączki i sennego koszmaru. Z kolei interpretacja, która dopuszcza elementy nadnaturalne, sugeruje, że dziecko zostało porwane przez tajemniczego króla Olch.
W tekście ballady obecne są tropy uprawniające oba sposoby odczytania, mimo wszystko więcej elementów świadczy jednak na korzyść irracjonalnego obrazu rzeczywistości przedstawionej. Po pierwsze, czasem akcji jest noc, symbolizująca tajemniczość oraz budująca nastrój grozy. Przestrzeń to z kolei las, a dokładnie olszyna. Miejsce to jawi się dziecku jako zawikłany labirynt i obszar przebywania bogów. Dla ojca natomiast las stanowi jedynie przeszkodę w drodze.
Znamienne, że mamy tu do czynienia z dwoma sposobami patrzenia na świat symbolizowanymi przez różnorodne barwy. Czerń i biel to kolorystyka świata, który widzi ojciec. Chodzi tu o konkretny i racjonalny punkt widzenia dorosłego. Chłopiec natomiast postrzega las w barwach złota i czerwieni. Są to barwy królewskie, odsyłające do kolorowego świata dziecięcych marzeń, ale również do króla Olch.
Istotną rolę w balladzie pełnią także elementy natury takie jak wiatr i księżyc. Wiatr postrzegany racjonalnie to kolejna przeszkoda w podróży. Można jednak widzieć w nim również symbol ulotności ludzkiego życia i jego zależności od kosmicznych sił. Z kolei księżyc to ciało niebieskie oświetlające drogę. Jednocześnie jednak jest on symbolem magicznego przyciągania człowieka przez inny, duchowy świat.
Cała zatem rzeczywistość zostaje w „Królu Olch” przedstawiona jako tajemnicza – można poznawać na drodze intelektu lub na drodze duchowej. Oba sposoby widzenia powinny się dopełniać, jednak – jak wiadomo – dla romantyzmu ważniejsza jest interpretacja zawierająca pierwiastki irracjonalne, ponieważ wyposaża ona naturę w cechy szczególne. W ten sposób przyroda staje się swoistym absolutem panującym nad ludzkim istnieniem.
„Król Olch” – najważniejsze romantyczne motywy w balladzie
Najważniejsze motywy romantyczne, jakie pojawiają się w tekście ballady, to postaci, które niosą ze sobą określoną symbolikę. Centralnym bohaterem jest tu dziecko oznaczające byt zawieszony pomiędzy dwoma światami: racjonalnym i irracjonalnym, będące łącznikiem pomiędzy nimi.
Ojciec to natomiast symbol widzenia tradycyjnego, czyli zgodnego z zasadami logiki klasycznej. Jednocześnie symbolizuje on bezpieczeństwo i opiekę.
Z kolei król Olch przynależy do motywów fantastycznych. Jest on figurą maga, czarodzieja, ale również śmierci.
