Geneza
Stefan Chwin napisał powieść Hanemann w 1995 roku. Jeszcze w tym samym roku jej autor został nagrodzony „Paszportem Polityki”. Książka konwencją i stylem wpisuje się w grupę utworów, które poruszają temat tzw. „małej ojczyzny” (w tym wypadku Gdańska), utrzymując go w atmosferze nostalgii i wspomnienia.
Konstrukcja
Narracja w powieści Stefana Chwina jest prowadzona na dwa sposoby. Z jednej strony, zgodnie z rozwojem akcji, opisuje kolejne wydarzenia w życiu głównego bohatera, z drugiej zaś opiera się na dygresjach, licznych odniesieniach i refleksjach. Dochodzi do rekonstrukcji przeszłości we wspomnieniach Hanemanna, co stwarza alternatywny ciąg narracyjny i interpretacyjny tekstu.
W pewnym stopniu autor sięga po schemat powieści kryminalnej, z której wyłania treści o charakterze filozoficznym.
Konwencja i narracja
Na kartach Hanemanna odnaleźć można wiele wątków i historii niedopowiedzianych, stąd teza, że Chwin wykorzystał w nim elementy powieści detektywistycznej – fabuła zakończona zostaje odkryciem, a nie sceną, wynikającą z regularnego następstwa wydarzeń. Niejasna jest m.in. decyzja głównego bohatera o porzuceniu pracy w Instytucie Anatomii – w narracji pojawiają się co prawda różne domysły przedstawione w formie plotek, jednak do końca nie wiadomo czy któraś z nich jest prawdziwa choć po części. Nie wiemy również dlaczego mężczyzna celowo odwlekał moment swojej ewakuacji na statku, a tajemnicą owiana jest także postać Hanny, zatrudnionej u zaprzyjaźnione rodziny narratora. Jest nim chłopiec o imieniu Piotr, którego bliscy przygarniają do siebie tytułowego Hanemanna. To on docieka biografii lekarza i próbuje zrozumieć jego przeszłość.
Styl detektywistyczny umożliwił Stefanowi Chwinowi na rozwinięcie problematyki powieści o zagadnienia egzystencjalno-filozoficzne.
Problematyka
Powieść Stefana Chwina opowiada o losach przedwojennego Gdańska, jego perypetii pod okupacją oraz, co najważniejsze – o emigracji rdzennych mieszkańców pochodzenia niemieckiego i imigracji ludności repatrianckiej, napływającej głównie z Kresów Wschodnich. Autor bardziej niż na historycznych realiach skupia się na zobrazowaniu fenomenu nadmorskiego miasta, opuszczonego, zniszczonego, ale jednak pociągającego i urzekającego. Na tle Gdańska rozgrywa się wątek niemieckiego profesora Hanemanna, który bezpośrednio doświadcza wkroczenia nowych wojsk (sowieckich) i zaludniania się miasta falą nowych mieszkańców. Wiele uwagi zostaje poświęconej jego poczuciu nieszczęścia, emocjom, rozważaniom intelektualnym, egzystencjalnym i filozoficznym.
Książkę Chwina można uznać za opowieść o próbie odnalezienia własnej tożsamości w doświadczaniu cierpienia. Tekst traktuje również o przyczynach i skutkach zagłady dawnych porządków kulturowych i cywilizacyjnych, które historia potraktowała bardzo oschle. Pisarz postawił w niej wiele pytań, pozostawiając je czytelnikowi do odpowiedzi. Najważniejszym przesłaniem powieści jest przekonanie o tym, że człowiek, w całej swojej złożoności i nieprzewidywalności psychicznej, przez całe życie pozostaje tajemniczą nawet dla samego siebie.