Zarówno w języku polskim, jak i angielskim wyróżniamy rzeczowniki policzalne (countable) i niepoliczalne (uncountable).
1. Rzeczowniki policzalne w języku angielskim
Rzeczowniki policzalne (countable nouns) stanowią większość. Charakteryzują się tym, że można je policzyć. Należą do nich:
(a) cat - kot
(a) table - stół
(a) doctor - lekarz
(an) idea - pomysł
(a) house - dom
Rzeczowniki policzalne występują w liczbie pojedynczej i mnogiej:
l. pojedyncza a cat a table a doctor an idea a house
l. mnoga cats tables doctors ideas houses
W przypadku liczby pojedynczej niezbędne jest użycie przedimka a lub an (determiners). Są to tzw. przedimki nieokreślone wskazujące na określoną rzecz, pojęcie, zjawisko, której nasz rozmówca/czytelnik jednak nie zna lub o której wspominamy po raz pierwszy.
a dog - pies
a lamp - lampa
a telephone - telefon
an apple - jabłko
an egg - jajko
an elephant - słoń
Przykłady zdań:
This is a dog. - To jest pies.
There's a lamp in this room. - W tym pokoju jest lampa.
Have you got a telephone? - Czy masz telefon?
W powyższych przykładach przedimki a/an pełnią funkcję słowa ''jakiś''. Nie tłumaczymy ich jednak na język polski.
Innym przykładem determiners jest przedimek the używany w przypadku rzeczy, o których obaj rozmówcy wiedzą lub które są jedyne w swoim rodzaju (the Sun, the capital of Poland, the United States). Odnosi się on do rzeczowników policzalnych, niepoliczalnych i liczby mnogiej.
Jeśli zaś chodzi o liczbę mnogą, występuje tu wyraz some, który tłumaczymy jako kilka:
some apples - kilka jabłek
some eggs - kilka jajek
I bought some apples. - Kupiłem kilka jabłek.
There are some eggs left. - Zostało jeszcze kilka jajek.
2. Rzeczowniki niepoliczalne w języku angielskim
Do rzeczowników niepoliczalnych (uncountable nouns) zaliczamy:
milk - mleko
advice - rada
chocolate - czekolada
air - powietrze
money - pieniądze
Rzeczowniki niepoliczalne obejmują takie kategorie jak: uczucia (love, hope, anger), wyrazy abstrakcyjne (time, space, intelligence), substancje (oil, wine, oxygen), materiały (gold, paper, glass), jedzenie (bread, cheese, meat), choroby (flu, cancer, chickenpox) i aktywności (work, help, travel).
Typowe rzeczowniki niepoliczalne to:
information - informacja
weather - pogoda
money - pieniądze
news - wiadomość
furniture - meble
Przykłady zdań:
Love is great. - Miłość jest wielka.
He gave me good advice. - Dał mi dobrą radę.
They fought for freedom. - Oni walczyli o wolność.
Jak już sama nazwa wskazuje, nie możemy ich policzyć (brak liczby mnogiej). Nie są zatem w poprzedzone przedimkiem a/an ani liczebnikiem. Nie możemy powiedzieć dwa mleka, czy też dwa powietrza. Tym, co natomiast określa ich ilość, są kwantyfikatory oraz wyrazy: some, much, any.
Przykładami kwantyfikatorów są:
a glass of milk - szklanka mleka
a piece of advice - rada
a bar of chocolate - tabliczka czekolady
a bottle of water - butelka wody
a loaf of bread - kromka chleba
Wyraz some w przypadku rzeczowników niepoliczalnych tłumaczymy jako ''trochę''. Some występuje w zdaniach twierdzących i pytaniach.
some sugar
some money
some light
Przykłady zdań:
Would you like some coffee? - Czy chciałbyś trochę kawy?
I need some air. - Potrzebuję trochę powietrza.
We have got some money. - Mamy trochę pieniędzy.
Much używamy w przypadku rzeczowników niepoliczalnych (głównie w pytaniach i przeczeniach):
How much time do we need? - Ile czasu potrzebujemy?
There isn't much food. - Nie ma dużo jedzenia.
He hasn't got much money. - On nie ma dużo pieniędzy.
3. Inne zagadnienia związane z policzalnymi i niepoliczalnymi
Niektóre wyrazy występują zarówno jako policzalne, jak i niepoliczalne (w zależności od kontekstu), jednak ich znaczenie może niekiedy się zmienić:
Znaczenie zachowane:
a cake - ciasto, tort (policzalne)
some cake - trochę ciasta (niepoliczalne)
He's got red hair. (niepoliczalne) - On ma rude włosy.
I found a hair in my food. (policzalny) – Znalazłem włosa w moim jedzeniu.
Would you like some beer? (niepoliczalne) - Czy chciałbyś piwo?
Two beers, please. (policzalne) - Trzy piwa, proszę.
Możemy potraktować piwo jak rzeczownik policzalny, jeśli obu stronom konwersacji znana jest miara (forma), w jakiej ono występuje. Wiadomo np. że w pubie piwo sprzedaje się na kufle lub butelki.
Podobnie użyte mogą zostać następujące rzeczowniki: water, tea, business, fear, pleasure, war, snow, chicken, language, stone.
Zmiana znaczenia:
a paper - gazeta
paper - papier
a work – dzieło, np. plastyczne (policzalne)
work - praca (niepoliczalne)
a glass - szklanka (policzalne)
glass - szkło (niepoliczalne)
Na zmianę znaczenia należy uważać również w przypadku takich wyrazów jak: speech, room, time.
Uczącym się języka angielskiego, duży problem sprawiają przede wszystkim rzeczowniki, które w języku polskim są policzalne, a w angielskim nie, np.:
baggage - bagaż
news - wiadomość
money - pieniądze
rubbish - śmieci
shopping - zakupy
furniture - meble
permission - zgoda
underwear - bielizna
dirt - brud
parking - parking
Kłopotliwe są też wyrazy podobne gramatycznie lub znaczeniowo, które albo można policzyć, albo nie:
information - informacja (niepoliczalne)
fact - fakt (policzalne)
advice - rada (niepoliczalne)
suggestion - sugestia (policzalne)
Należy również pamiętać o wyrazach, które w języku angielskim występują zwykle w liczbie mnogiej, gdyż składają się z kilku elementów, np.:
trousers - spodnie
glasses - okulary
scissors - nożyczki
These trousers are new. - Te spodnie są nowe.
Wyrazy te mogą występować w liczbie pojedynczej, gdy dodamy do nich wyrażenie a pair of (para), np. a pair of trousers (para spodni).
Niektóre rzeczowniki niepoliczalne zakończone na -s przypominają policzalne w liczbie mnogiej, ale nimi nie są. Występują natomiast w liczbie pojedynczej. Są to takie wyrazy, jak:
news - wiadomość
economics - ekonomia
politics - polityka
Politics is a serious topic. - Polityka jest poważnym tematem.