Nauki pomocnicze historii - definicje, podział, charakterystyka

Nauki pomocnicze historii to zbiór nauk wspomagających pracę historyka w weryfikowaniu wiarygodności źródeł historycznych a tym samym ułatwiające poznanie przeszłości.. Niektóre z nich są samodzielnymi gałęziami nauki niezbędnymi do zrozumienia historii minionych epok.

Wyróżniamy następujące nauki pomocnicze historii:

1. Archeologia jest samodzielną gałęzią nauki, badającą pozostałości kultury materialnej minionych kultur. W jej obrębie wyróżniamy archeologię prawną, czyli naukę zajmująca się badaniem szeroko pojętych znaków władzy.

2. Archiwistyka jest nauką zajmująca się metodami pracy ze zgromadzonymi archiwami. Zajmuje się gromadzeniem, przechowywaniem, opracowywaniem i udostępnianiem archiwów, czyli szeroko pojętych źródeł historycznych.

3. Bibliologia to nauka zajmująca się badaniami nad pismem drukowanych. Mam tu na myśli zarówno manuskrypty, jak i pismo drukowane.

4. Bibliografia jest niezbędna do katalogowania książek, jest więc nauką o zapisie bibliograficznym.

5. Chronologia to nauka zajmująca się sposobami datowania wieku źródeł historycznych i określaniem czasu niezbędnym do określenia kolejności zdarzeń w przeszłości. Jest jedną z podstawowych nauk pomocniczych.

6. Dyplomatyka określa przydatność zachowanych dokumentów w badaniach historycznych. Zajmuje się między innymi badaniami nad ceremoniałem monarszym i zasadami obowiązującymi na dworach. Dzięki nim historyk może wykryć falsyfikaty oraz określić jak przebiegały procedury kancelaryjne, administracyjne i prawne w różnych państwach.

7. Genealogia jest nauką zajmującą się określaniem stopnia pokrewieństwa między ludźmi. Jedna z podstawowych nauk pomocniczych, dzięki której możemy tworzyć drzewa genealogiczne rodów panujących i szlacheckich.

8. Geografia historyczna zajmuje się odtwarzaniem środowiska geograficznego istniejącego w danej epoce, na określonym terenie. Mówi, w jaki sposób zmieniło się przez lata ukształtowanie powierzchni danego miejsca oraz jego środowisko przyrodnicze, kultura i gospodarka.

9. Kartografia historyczna nauka zajmująca powstawaniem map, metodami ich produkcji i zapisu.

10. Heraldyka to nauka badająca herby – rodowe, miast, ziemskie i rożnych instytucji. Nauka zajmująca się znakami graficznymi. Jej gałęzią jest falerystyka zajmująca się medalami i odznaczeniami oraz weksylologia, która zajmuje się sztandarami, chorągwiami, proporcami.

11. Numizmatyka to nauka o środkach pieniężnych; monetach, banknotach, papierach wartościowych. Bardzo istotna dla określania dat w historii oraz w historii ekonomicznej i gospodarczej państw.

12. Paleografia to nauka o piśmie sprzed wynalezienia druku. Jej gałęzią jest brachygrafia, czyli nauka o średniowiecznych skrótach stosowanych w przepisywanych księgach.

13. Sfragistyka jest nauką o pieczęciach, których używały rody panujące i rosy szlacheckie.

14. Prasoznawstwo jest nauką o prasie. Przedmiotem badań są wydawnictwa prasowe, periodyki, coraz częściej telewizja, radio, Internet. Zajmuje się badaniem nad tworzeniem, przekazywaniem i odbiorem społecznym informacji prasowej.

15. Źródłoznawstwo zajmuje się badaniem źródeł historycznych pod względem ich pochodzenia i autentyczności, możliwościami ich zabezpieczenia i edycji.