Państwa i stolice Ameryki Północnej i Południowej

W Ameryce Północnej leżą 23 niepodległe państwa. Większość z nich to stosunkowo niewielkie państwa Ameryki Środkowej. Najwcześniej niepodległość uzyskały Stany Zjednoczone Ameryki (USA) – w 1775-1783, następnie francuska kolonia Haiti oraz kilkanaście lat później Meksyk i pozostałe hiszpańskie kolonie w Ameryce Centralnej. W roku 1867 brytyjskie kolonie w Ameryce Północnej (Dolna i Górna Kanada) stały się samorządnym dominium (stopniowo dołączały do niego pozostałe kolonie brytyjskie, wzrastał też zakres suwerenności Kanady – od 1931 jest to państwo w pełni niepodległe, którego głową jest jednak w dalszym ciągu królowa brytyjska). Pod koniec wieku XIX niepodległe (lub zależne od USA) stały się pozostałe kolonie hiszpańskie na Antylach (Dominikana, Kuba, Portoryko). Po II Wojnie Światowej (lata 60.te – 80.te XX wieku) niepodległe stały się brytyjskie kolonie na Karaibach i Honduras Brytyjski/dziś Belize.
Państwa Ameryki Północnej (łącznie z Ameryką Środkową) to (licząc od największego):
- Kanada, o powierzchni 9 984 670 km2 (2. pod względem powierzchni państwo świata), stolica Ottawa,
- Stany Zjednoczone Ameryki (USA), o powierzchni 9 526 488 km2 (4. największe państwo świata), stolica Waszyngton,
- Meksyk, o powierzchni 1 964 375 km2, stolica Meksyk (miasto),
- Nikaragua, o powierzchni 130 373 km2, stolica Managua,
- Honduras, o powierzchni 112 492 km2, stolica Tegucigalpa,
- Kuba, o powierzchni 109 886 km2, stolica Hawana,
- Gwatemala, o powierzchni 109 117 km2, stolica Gwatemala,
- Panama, o powierzchni 75 517 km2, stolica Panama,
- Kostaryka, o powierzchni 51 100 km2, stolica San Jose,
- Dominikana, o powierzchni 48 671 km2, stolica Santo Domingo,
- Haiti, o powierzchni 27 700 km2, stolica Port-au-Prince,
- Belize, o powierzchni 22 965 km2, stolica Belmopan,
- Salwador, o powierzchni 21 040 km2, stolica San Salwador,
- Bahamy, o powierzchni 13 939 km2, stolica Nassau,
- Jamajka, o powierzchni 10 991 km2, stolica Kingston,
- Trynidad i Tobago, o powierzchni 5 155 km2, stolica Port-of-Spain,
- Dominika, o powierzchni 751 km2, stolica Roseau,
- Saint Lucia, o powierzchni 617 km2, stolica Castries,
- Antigua i Barbuda, o powierzchni 442 km2, stolica Saint John’s,
- Barbados, o powierzchni 430 km2, stolica Bridgetown,
- Saint Vincent i Grenadyny, o powierzchni 389 km2, stolica Kingstown,
- Grenada, o powierzchni 344 km2, stolica Saint George’s,
- Saint Kitts i Nevis, o powierzchni 269 km2, stolica Basseterre.

W Ameryce Południowej znajduje się 12 niepodległych państw. Większość z nich to dawne kolonie hiszpańskie (i była kolonia portugalska - Brazylia), które uzyskały nieodległość jeszcze w pierwszej ćwierci XIX wieku. Po II Wojnie Światowej niepodległość uzyskały dawne Gujany (brytyjska i holenderska).
Niepodległe państwa Ameryki Południowej to (licząc od największego):
- Brazylia, o powierzchni prawie 8 514 877 km2 (5 pod względem powierzchni państwo świata), ze stolicą w Brasilii (od 1960 roku),
- Argentyna, o powierzchni 2 740 403 km2 (8 pod względem powierzchni państwo świata), stolica Buenos Aires,
- Peru, o powierzchni 1 258 198 km2, stolica Lima,
- Kolumbia, o powierzchni 1 114 748 km2, stolica Bogota,
- Boliwia, o powierzchni 1 098 581 km2, stolica konstytucyjna Sucre, siedziba rządu w La Paz,
- Wenezuela, o powierzchni 916 445 km2, stolica Caracas (czytamy: Karakas),
- Chile, o powierzchni 756 096 km2, stolica Santiago de Chile,
- Paragwaj, o powierzchni 406 752 km2, stolica Asuncion,
- Ekwador, o powierzchni 256 370 km2, stolica Quito czytamy: Kito),
- Gujana, o powierzchni 214 999 km2, stolica Georgetown,
- Urugwaj, o powierzchni 177 879 km2, stolica Montevideo,
- Surinam, o powierzchni 163 820 km2, stolica Paramaribo.

Istnieje też w Ameryce Północnej i Południowej szereg terytoriów zależnych (głównie na Karaibach).
Największym jest Genlandia (Kalaallit Nunaat) - autonomiczne terytorium zależne Danii, o powierzchni >2,25 mln km2 i stolicy Nuuk. Stosunkowo duża jest też Gujana Francuska, o powierzchni 83 500 km2 (stolica Cayenne). Ma ona – podobnie jak większość terytoriów francuskich na Karaibach – status departamentu zamorskiego. Pozostałe terytoria francuskie to: Martynika, Gwadelupa, Saint-Barthelemy i Saint-Martin (większość wyspy – reszta należy do Niderlandów/Holandii). Poza Karaibami do Francji należą dwie wysepki u wybrzeży Nowej Fundlandii – Saint-Pierre i Miquelon (pozostałość francuskiej Kanady).
Do Niderlandów/Holandii należą gł. wyspy Antyle położone u wybrzeży Wenezueli: Aruba, Bonaire i Curaçao oraz wysepki Saba, Sint Eustatius oraz część wysepki Sint Maarten.
Do Wielkiej Brytanii należą: Bermudy, leżąca na wschód od wybrzeży USA, wyspy karaibskie: Anguilla, Kajmany, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Montserrat i Turks i Caicos (wysepki geograficznie należące do Bahamów) oraz Falklandy na południowym Atlantyku (sporne z Argentyną, którzy nazywają ten archipelag Malwinami).
Do Stanów Zjednoczonych również należy szereg wysp na Morzu Karaibskim: Portoryko (o powierzchni 9 100 km2 i ze stolicą San Juan) i Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych.

Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

Komentarze (0)
Wynik działania 5 + 3 =
Ostatnio komentowane
.
• 2024-09-05 17:12:32
Dodajmy, że było to również ostatnie powstanie wendyjskie (słowiańskie) na terenie N...
• 2024-09-04 21:32:33
DZIĘKUJĘ
• 2024-07-31 13:21:34
I cóż miał rację Marek Aureliusz który chciał podbić Germanię uderzeniem przez Mor...
• 2024-07-06 19:45:33
O tym, że zmienne w czasie pole elektryczne jest źródłem pola magnetycznego, napisał ...
• 2024-06-27 07:25:33