Co to jest orzeczenie
Orzeczenie to najważniejsza część zdania. Informuje o tym, co robi podmiot, co się z nim dzieje lub w jakim jest stanie, czyli nazywa czynność (Ala śpiewa.), proces (Jabłka dojrzewają.) lub stan (Obraz wisi na ścianie).
Zdanie może składać się wyłącznie z orzeczenia, np. Pada.
W zdaniu pojedynczym występuje jedno orzeczenie, np. Adam zjadł obiad. W zdaniu złożonym występują co najmniej dwa orzeczenia, np. Adam zjadł obiad, który ugotowała mama.
Rodzaje orzeczeń
Orzeczenie czasownikowe może być wyrażone:
a. osobową formą czasownika, np.
Czy Ala kupi bilety? Lew upolował antylopę. W Tatrach wieje halny!
b. bezosobową formą czasownika zakończoną na -no, -to, np.
Ogłoszono wyniki wyborów. W Amazonii odkryto nieznany gatunek mrówek.
c. czasownikami typu trzeba, można, warto, np.
Trzeba wyruszyć rankiem. Można uzyskać rabat. Warto wybrać się w góry.
d. nieosobową konstrukcją z zaimkiem „się”, np.
W życiu liczy się uczciwość. Tutaj mówi się po hiszpańsku.
Warto wiedzieć!
Orzeczeniem czasownikowym są także formy złożone czasownika (np. formy czasu przyszłego - Będziesz miała kłopoty!, trybu rozkazującego – Niech Ala zmywa naczynia! lub trybu przypuszczającego