Co to jest okolicznik
Okolicznik jest częścią zdania, która (podobnie jak dopełnienie) określa czasownik. Umożliwia doprecyzowanie na przykład tego, gdzie, kiedy, w jaki sposób lub z jakiego powodu coś się dzieje.
W zdaniu okolicznik może być wyrażony:
a. przysłówkiem (Dziś pójdę na zakupy),
b. wyrażeniem przyimkowym (Pod oknem rosną malwy),
c. rzeczownikiem (Dołem płynie rzeka),
d. zaimkiem (Olek tam pójdzie),
e. bezokolicznikiem (Mama poszła podlać kwiaty).
Rodzaje okoliczników
Okolicznik miejsca wskazuje, gdzie odbywają się czynności określone przez orzeczenie. Odpowiada na pytania: gdzie?, skąd?, dokąd?, którędy?
Lisy mieszkają (gdzie?) w norach.
Adam i Staś wrócili (skąd?) ze szkoły.
Ten samolot leci (dokąd?) do Rzymu.
Ścieżka rowerowa biegnie (którędy?) przez park.
Okolicznik czasu wskazuje, kiedy czynność miała miejsce. Odpowiada na pytania: kiedy?, jak długo?, jak często?, od kiedy?/odkąd?, do kiedy?, na kiedy?
Na zakupy wybierzemy się (kiedy?) jutro.
Spotkanie trwało (jak długo?) godzinę.
(jak często?) Czasem odwiedzam moją babcię.
Wnioski przyjmowane są (od kiedy?) od maja (do kiedy?) do września.
Referat muszę przygotować (na kiedy?) na piątek.
Okolicznik sposobu informuje, w jaki sposób wykonywana jest czynność. Odpowiada na pytanie jak?, w jaki sposób?
Pisarka (jak?) chętnie odpowiadała na pytania dzieci.
Staram się pisać (w jaki sposób?) starannie.
Okolicznik celu informuje o tym, po co jakaś czynność jest wykonywana. Pytania charakterystyczne to po co?, w jakim celu?
Przyszedłem (w jakim celu?) pomóc ci.
Mama poszła do sklepu (po co?) po mleko.
Okolicznik przyczyny wskazuje, dlaczego wykonana została jakaś czynność. Odpowiada na pytania: dlaczego?, z jakiej przyczyny?, z jakiego powodu?
Zostaliśmy w schronisku (z jakiej przyczyny?) z powodu deszczu.
Droga została zablokowana (dlaczego?) wskutek wypadku.
Okolicznik warunku nazywa okoliczności, od których zależy, czy czynność się odbędzie. Odpowiada na pytania: pod jakim warunkiem?, w jakich okolicznościach?, w razie czego?, w jakim wypadku?
(w jakich okolicznościach?) W razie pożaru należy użyć gaśnicy.
Zabierz parasol (w razie czego?) na wypadek deszczu.
Okolicznik przyzwolenia informuje o okolicznościach, które mogły przeszkodzić w zaistnieniu czynności. Pytania charakterystyczne: mimo czego?, wbrew czemu?, na przekór czemu?
Zdobyliśmy szczyt (mimo czego?) mimo ulewy.
(wbrew czemu?) Wbrew przypuszczeniom zwyciężyli w konkursie.
Zbiory okazały się obfite (pomimo czego?) pomimo czerwcowej suszy.
Okolicznik stopnia i miary określa intensywność lub siłę zjawiska, czynności. Odpowiada na pytania: jak bardzo?, w jakim stopniu?, jak wiele?, ile?, o ile?, ile razy? Najczęściej wyrażany jest za pomocą wyrazów: bardzo, niezwykle, niezwykle, niemal, prawie, trochę, odrobinę, zbyt, zaledwie itp.
Zachowywał się (jak bardzo?) niezwykle kulturalnie.
Twoje słowa zabolały mnie (w jaki stopniu?) wyjątkowo.
Warto wiedzieć
Rzadziej w szkole omawia się zagadnienia związane z okolicznikiem względu. Określa on, co bierzemy pod uwagę, klasyfikując przedmioty. Odpowiada na pytania pod jakim względem?, ze względu na co?
Wakacje spędzamy na wsi (ze względu na co?) ze względu na klimat.
(pod jakim względem?) Pod względem ilości mieszkańców największym miastem jest Szanghaj.