Geneza
Powieść Pawła Huelle ukazała się drukiem w 2001 roku i została odebrana przez środowisko krytyków dwojako. Jedni odnosili się do niej niezwykle pozytywnie i z entuzjazmem, a inni zarzucali mu przesadne naśladownictwo, wręcz pastisz względem Bohumila Hrabala. Była to kolejno druga powieść pisarza. W roku swojego wydania książka została odznaczona paszportem „Polityki”.
Inspiracje hrabalowskie
W pewnym sensie powieść Pawła Huelle stanowi hołd dla twórczości stylu czeskiego mistrza słowa. Po Hrabalu przejmuje bowiem Huelle pomysł na fabułę, ale również rozwiązania językowe. Autor zainspirował się konkretnie czeskim opowiadaniem Wieczorna jazda. Hrabalowska jest gawędowa forma wypowiedzi, balansowane na granicy zmyślenia i prawdy, co poniekąd pełni funkcje terapeutyczną w stosunku do obu bohaterów Huelle. Obaj twórcy w swoich utworach sięgają po historie rodzinne, które mają kluczowe znaczenie dla ich działania. Różne są jednak skutki ich opowieści – u Hrabala bohater zdający na prawo jazdy na motocykl snuje swoje wspomnienia sprowokowany przez instruktora. Nie tuszują one również jego błędów podczas jazdy. Bohater Wieczornej jazdy co chwila musi wznawiać historię. W powieści współczesnej odbywa się to zdecydowanie płynniej. To co łączy tych obu autorów to kształt relacji, jaka tworzą miedzy kursantem a instruktorem – w obu przypadkach można mówić o związku metafizycznym, spełniającym się w wymiarze podświadomym, intuicyjnym, na zasadzie porozumienia myśli i czucia.
Forma
Jak sugeruje już sam tytuł książki Pawła Huelle, narracja opiera się na bezpośrednim, listowym zwrocie podmiotu do Bohumila Hrabala. Mówiący nazywa go „kochanym Panem Bohumilem”. Za sprawą tych zwrotów odnosimy wrażenie, że adresatem całego utworu jest właśnie czeski pisarz, a czytelnik jedynie przy okazji staje się świadkiem jego wynurzeń.
Problematyka
Najważniejszą funkcję w powieści pełnią opowiadane przez Pawła historie i anegdoty z rodzinnego domu i funkcja, jaką zaczynają spełniać. Z jednej strony mają ocalić przeszłość, pozornie utraconą, z drugiej – pomóc w oderwaniu się bohaterów (zarówno kursanta jak i instruktorki – panny Ciwle) od doczesnych, codziennych zmartwień i trosk. Życie panny Ciwle nie było bowiem sielanką i terapeutyczne działanie opowieści nowego znajomego przynosiły jej ulgę. Na co dzień kobieta opiekuje się chorym bratem, a jej życie osobiste wypełnione jest licznymi porażkami.
W tym kontekście przesłanie książki Pawła Huelle można zdefiniować jako próbę udowodnienia, że spojrzenie wstecz posiada moc ocalającą. Być może opowieści o przodkach w zderzeniu z brutalną rzeczywistością teraźniejszości, współczesności mogą dawać nadzieję na lepsze jutro, na poprawę życia.