„Nowa Heloiza” to powieść epistolarna – z kolejnych listów wyłania się historia nieszczęśliwiej i zakazanej miłości mieszczanina Saint-Preuxa i Julii, córki zamożnego szlachcica.
Saint-Preux jest nauczycielem, w ten sposób poznaje Julię oraz jej kuzynkę, Klarę. Wspólnie spędzone chwile sprawiają, że między nauczycielem i jego młodą uczennicą rodzi się zakazane uczucie. Oboje wiedzą, że ich związek byłby mezaliansem i rodzice Julii nigdy nie wyrażą na niego zgody, jednak miłość jest silniejsza niż społeczne bariery.
Kochankowie starają się zachować swoje uczucia w tajemnicy, jednak Julia – niezdolna do kłamstwa – w końcu przyznaje się kuzynce, że kocha Saint-Preuxa. Dzięki temu może czasem spotykać kochanka.
Kiedy Julia dowiaduje się, że ojciec obiecał jej rękę baronowi de Wolmar, popada w chorobę. Odzyskuje siły dopiero po przybyciu Saint-Preuxa. Niezdolna dłużej ukrywać prawdę, zwierza się ojcu ze swojej miłości. Jednak surowy rodzic nie godzi się na związek córki z mieszczaninem i nakazuje jej ślub z wybranym przez siebie kandydatem. Nie pomaga nawet wstawiennictwo milorda Bostona, który sprzyja uczuciu młodych. W tej sytuacji Saint-Preux musi opuścić Clarens, by nie wywoływać