Geneza
Pierwsze wydanie książki Marii Terlikowskiej miało miejsce w Warszawie w 1978 roku. Przedstawia ona przygody grupy dzieci z sąsiedztwa, których główną radością jest zabawa na tytułowym wysokim drzewie, rosnącym na podwórku między ich kamienicami.
Problematyka
Opowieść o mieszkańcach kamienic porusza tematy wartości moralnych i zasad, funkcjonujących w społeczeństwie, z którymi można się pogodzić lub nie. Książka Marii Terlikowskiej opowiadania o dorastaniu i różnych aspektach tego procesu inicjacyjnego, dostrzeganiu w świecie takich zależności międzyludzkich jak przyjaźń czy lojalność. Porusza także problem odpowiedzialności za budowanie własnego losu oraz cnoty odwagi, która jest do tego potrzebna.
Przesłanie
Autorka wskazuje w książce jak bardzo ważne jest dostrzeżenie tych chwil, momentów, których zrozumienie wymaga zatrzymania się, spojrzenia w górę lub też schylenia się do samej ziemi, to znaczy zadania sobie trudu poznania. Przekonuje młodych czytelników jakie znaczenie ma odnalezienie w życiu właściwej perspektywy jego postrzegania oraz odważne stanięcie w szranki z przeciwnościami losu (tutaj tym momentem jest zarządzenie o ścięciu ukochanego przez dzieci drzewa). Okazuje się bowiem, że nigdy nie należy się poddawać w walce o to, na czym nam najbardziej zależy. Ta walka nigdy nie jest pozbawiona sensu. Tą zasadą kierują się chłopcy i ich rodzice stając naprzeciw tym, którzy chcą usunąć symbol ich rozwoju i dorastania.
Symbolika
Stojące między kamienicami drzewo urasta do rangi symbolu bezpiecznego miejsca na świecie. Chłopcy z sąsiedztwa chronią się w bujnej koronie liści, wchodząc z świat marzeń, mitów czy baśni. Dzieci pragną żyć w świecie wyimaginowanym, innym niż szara codzienność – w ten sposób ujawniają się ich najskrytsze marzenia. Wspinając się na coraz wyżej położone konary drzewa, dzieci mają coraz lepszy i szerszy ogląd okolicy, poznają coraz to nowe historie życia sąsiadów z kolejnych pięter kamienic. Zdobywanie poszczególnych wysokości ma sens metaforyczny – jest to jednocześnie stopniowe przekraczanie granic dojrzałości. Taka wertykalna wędrówka wymaga oczywiście odwagi i gotowości do poświęceń, a także wysiłku. Całej tej drodze do dojrzałości dzieci towarzyszą oczywiście rodzice, choć nie ograniczają nadmiernie wolności swoich pociech to jednak sprawują mądry nadzór nad ich rozwojem.
Więź z naturą
Obecność drzewa w powieści Marii Terlikowskiej oddaje również obraz relacji między naturą a dzieckiem, która jest potrzebą każdego człowieka. Dzięki niej dziecko poznaje i rozumie istotę istnienia piękna czy harmonii. Mieszkańcy kamienic jednoczą się przeciw wycięciu ich drzewa co również ma charakter symboliczny. Próbują ochronić przyrodę przed szkodliwym działaniem cywilizacji. Dostrzegają piękno natury nawet w przestrzeni pozornie niekorzystnej.