TOM I
Jest 20 marca. Państwo Nilssonowie wybierają się do kościoła. Ich niegrzeczny syn postanawia zostać w domu. Ojciec poleca mu zająć się czytaniem Biblii. Chłopiec niechętnie siada do lektury, nad którą zasypia. Obudziwszy się, zauważa w izbie krasnoludka. Udaje mu się go złapać, jednak skrzat ucieka, a Nilsa zamienia w karzełka. Chłopiec traci przytomność. Gdy ją odzyskuje, próbuje w obejściu odszukać krasnoludka. Prosi o pomoc zwierzęta domowe, których mowę teraz rozumie. Te, pamiętając wyrządzone im przez małego okrutnika krzywdy, odmawiają. Nagle nad podwórkiem pojawiają się zmierzające do Laponii dzikie gęsi. Zapraszają ptactwo domowe do lotu. Wizji podróży nie może oprzeć się roczny gąsior Marcin. Zrywa się do lotu, przypadkowo unosząc w powietrze także chłopca.
Marcin próbuje nadążyć za dzikimi gęśmi, ale traci siły. Jest jednak uparty. Stado przelatuje nad Skanią, Nils przygląda się znajomym krajobrazom. Gdy lądują, chłopiec pomaga gąsiorowi dotrzeć do wody, by mógł się napić. Ptak odwdzięcza mu się rybą na kolację. Akka, przewodniczka stada, pozwala Marcinowi dołączyć do grupy, ale żąda odprawienia człowieka, którego przedstawiono jej jako Paluszka.
Gęsi nocują na lodzie. W środku nocy jedną z nich porywa lis Mykita. Chłopiec rusza jej na ratunek. Udaje mu się uwolnić ptaka i samemu schronić na drzewie. Nazajutrz gęsi latają nisko, zachęcając lisa do polowania. Tak długo go prowokują, aż ten pada ze zmęczenia.
W tym czasie rozchodzi się pogłoska o krasnoludku, który przynosił nocą młode wiewiórki matce schwytanej przez ludzi i zamkniętej w klatce. To Paluszek próbował odkupić swoje winy względem wszystkich dzikich zwierząt, którym kiedyś wyrządził krzywdę. Pragnął też, by Akka dowiedziała się o jego dobrym uczynku i pozwoliła mu lecieć do Laponii.
W Vittskӧvle, niedaleko jeziora Ӧstersjӧn, gęsi zatrzymują się na popas. Gdy na łące pojawiają się dzieci, dzikie ptaki uciekają, a Marcin daje się złapać. Niosą gęś do domu. Paluszek rusza za nimi. W ten sposób trafia na zamek, po którym nauczyciel właśnie oprowadza swoich uczniów. W jednej z chatek rolniczych odnajduje Marcina, któremu gospodyni właśnie ma przyciąć pióra. Gąsior i chłopiec wykorzystują jej zaskoczenie widokiem skrzata i uciekają.
Akka dotąd nie rozmawiała z Paluszkiem o jego przyszłości w stadzie. Wreszcie informuje go, że skontaktowała się z krasnoludkiem, który zaklął chłopca w skrzata. Przekonała go, że Nils się zmienił. Krasnoludek obiecał, że malec po powrocie do domu wróci do dawnej postaci. Chłopiec jednak nie tęskni ani za domem, ani za rodzicami. Chce zostać ze stadem.
Gęsi docierają w okolice zamku Glimminge, w którym żyją rodzime szczury czarne. Zbliża się czas tańca żurawi na górze Kulla. Bocian przynosi informację, że inwazję na zamek szykują szare szczury przybyłe do Szwecji przed laty z Niemiec. Mają zamiar wykorzystać nieobecność „gospodarzy”, którzy także wybierają się na górę Kulla. Akka postanawia zapobiec inwazji. Od sowy Płomiennookiej otrzymuje magiczny flet służący do wabienia szczurów. Gdy szare opanowują zamek i dobierają się do zapasów zgromadzonych przez ludzi, Paluszek rozpoczyna grę na instrumencie i wyprowadza gryzonie daleko od Glimminge.
Na górze Kulla odbywa się spotkanie zwierząt. Swoimi umiejętnościami chwali się ptactwo leśne, walki staczają jelenie, taniec godowy prezentują żurawie, a lisy odbywają sąd nad Mykitą, który zostaje skazany na wygnanie za zakłócenie czasu zabawy atakiem na gęsi.
Stado dociera do krainy Blekinge, gdzie ponownie spotyka Mykitę. Lis próbuje upolować gęś, by zemścić się za wszystkie upokorzenia.
