Prezes Rady Ministrów jest desygnowany przez Prezydenta RP (art. 154 Konstytucji RP) – najczęściej jest to lider partii (lub wskazana inna osoba), która uzyskała najwięcej głosów w wyborach parlamentarnych, a w związku z tym najwięcej mandatów w Sejmie. Prezes Rady Ministrów ma obowiązek przedstawienia Sejmowi programu działania zaproponowanej przez siebie Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania (robi to w tzw. exposé). Jeśli Sejm uchwali wotum zaufania – Rada Ministrów z Prezesem zaczyna funkcjonowanie.
W przypadku gdy Sejm nie uchwali wotum zaufania zaproponowanej Radzie Ministrów, kolejny premier jest wybierany przez Sejm (a także wybierani są zaproponowani przez niego ministrowie). Wybór dokonywany jest bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Prezes Rady Ministrów (także inni członkowie rządu) obejmując urząd składają przysięgę przed Prezydentem RP następującej treści (art. 151 Konstytucji RP): Obejmując urząd Prezesa Rady Ministrów (wiceprezesa Rady Ministrów, ministra), uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom
Konstytucji i innym prawom Rzeczypospolitej Polskiej, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem.
Prezes Rady Ministrów - funkcje, zadania
Do zadań premiera należy zarządzanie Radą Ministrów w związku ze sprawowaną przez nią władzą wykonawczą – prowadzeniem zagranicznej i wewnętrznej polityki Rzeczpospolitej Polski.
Szczegółowe zadania premiera to m.in. zwoływanie posiedzeń rządu, przewodzenie ich pracom, ustalanie ich przebiegu; wydawanie rozporządzeń, reprezentacja rządu, koordynowanie prac Rady Ministrów.