Głównym bohaterem powieści Mikołaja Gogola jest Paweł Iwanowicz Cziczikow – razem ze sowimi towarzyszami, stangretem Selifanem i lokajem Pietrkiem przyjeżdża do miasta guberalnego określonego jako N. Miejscowość ta położona jest w rosyjskiej prowincji. Bohater wydaje się czytelnikowi bardzo uporządkowanym mężczyzną, o nienagannych manierach. Nie jest człowiekiem ubogim, ale tez nie posiada wielkiego majątku – należy raczej do klasy średniej. Przybywa do miasta w celu „zakupu martwych dusz rewizyjnych”. Duszami tymi są po prostu chłopi pańszczyźniani, który zmarli od czasu ostatnio przeprowadzanej rewizji ludności, a za których wciąż opłacane są przez właścicieli ziemskich podatki.
Cziczikow poznaje władze miasta i jego mieszkańców, zyskuje od razu ich dużą sympatię i życzliwość. W ten sposób czytelnik poznaje również panoramę charakterów rosyjskiego społeczeństwa, przeważnie ludzi zarówno nudnych i nieciekawych, odrażających. Bohater uczestniczy również w życiu towarzyskim i kulturalnym miasta – bywa na balach i staje się obiektem zainteresowania wielu kobiet, zwłaszcza, że chodzą słuchy o kolejnych, zawieranych przez nieg w majątkach transakcjach, dzięki którym szybko się bogaci.
W mieście zaczynają dziać się dziwne wydarzenia, zaczynają krążyć plotki o porwaniu córki gubernatora przez obcego przybysza. Nie do końca wiadomo po co Paweł Cziczikow chce wykupić tytułowe „martwe dusze”.
 |
| Pierwsza strona "Martwych dusz" / www.wikipedia.org.pl |