Eugeniusz Oniegin jest uznawany za najwybitniejsze dzieło Aleksandra Puszkina. Pracę nad poematem trwały ponad siedem lat.
Forma
Poemat liczy dziewięć rozdziałów napisanych czternastowersową strofą (nazywana „onieginowską” ze względu na swoja oryginalność). Składa się ona z trzech czterowierszów o rymach krzyżowych, okalających i przyległych. W swoim tekście Puszkin połączył epikę, lirykę i liczne dygresje.
Bohaterowie
Akcja poematu skupia się wokół trzech głównych postaci: tytułowego Eugeniusza Oniegina, jego przyjaciela Włodzimierza Leńskiego oraz nieszczęściliwe zakochanej w Eugeniuszu Tatiany Łariny. W losach tych postaci Puszkin umieścił perypetie związane z przeżywaniem miłości, podtrzymywaniem przyjaźni oraz kwestie szacunku, honoru i poczucia obowiązku.
Eugeniusz prezentuje postawę cyniczną, odznaczającą się widoczną niedojrzałością emocjonalną. Co ciekawe, mężczyzna zmienia się pod wpływem kobiety – uderzająco wpływa na niego postawa Tatiany, ale zrozumie to dopiero po czasie.
Tatiana, początkowo zauroczona i zakochana w Eugeniuszu stara się otoczyć go troską i zainteresowaniem, pomimo odrzucenia ze strony mężczyzny. Kiedy Eugeniusz rozumie swój błąd, Tatiana jest już salonową damą, światową kobietą i żona generała.
Problematyka
W utworze Aleksandra Puszkina poruszone zostały uniwersalne problemy. Otrzymujemy bowiem panoramę społeczeństwa rosyjskiego, obraz życia szlachty zaściankowej, młodzieży rozpieszczonej i zarozumiałej. To środowisko poznajemy dzięki podróżom głównego bohatera – Oniegin wędruje bowiem po Rosji, po targach, jarmarkach, uzdrowiskach.
Dzięki dygresjom Puszkin zawarł w poemacie liczne odniesienia do ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej Rosji. Ważnym obrazem jest Rosja, która ignoruje ludzi biednych, choć inteligentnych.