Zdania złożone podrzędnie
1. Zdania składowe w zdaniach złożonych podrzędnie zawsze oddziela się przecinkiem, niezależnie od ich kolejności. Zasada dotyczy także równoważników zdań.
Przyznaję (co?), że lubię czytać książki (jakie?), które przenoszą mnie w magiczny świat skrzatów, elfów i trolli.
Wyszedłem bez parasola (mimo czego?), choć lało jak z cebra. lub Choć lało jak z cebra, wyszedłem z domu bez parasola.
Przyszedłem (po co?), aby ci pomóc.
2. Zdanie podrzędne wtrącone w zdanie nadrzędne oddziela się z obu stron przecinkami.
Sukienka (która?), którą masz na sobie, podkreśla twoją zgrabną figurę.
Wybierzemy się (pod jakim warunkiem?), jeśli pogoda dopisze, na długi spacer.
3. Przecinkiem oddziela się od zdania nadrzędnego imiesłowowy równoważnik zdania.
Słuchał muzyki, spacerując po parku. lub Słuchając muzyki, spacerował po parku.
Wszedłszy do domu, zdjął płaszcz. lub Zdjął płaszcz, wszedłszy do domu.
UWAGA!
Nie rozdziela się przecinkiem dwóch sąsiadujących ze sobą spójników (np. a jeśli, że aby, a kiedy) oraz połączeń typu chyba że, mimo że, zwłaszcza gdy, jak gdyby oraz połączeń z przyimkami (np. o którym, na ile, z jakim).
Przyznaj, że aby tam się wspiąć, trzeba mieć sporo siły.
Wyglądał, jak gdyby zobaczył ducha.
Oto Jerzy, o którym tyle ci mówiłem.
Zdania złożone współrzędnie
1. Zdania składowe połączone bezspójnikowo zawsze oddziela się przecinkiem.
Stał na tarasie, obserwował zachód słońca.
Wszedłem do pomieszczenia, rozejrzałem się, zająłem miejsce przy oknie.
2. Przecinkiem oddzielamy zdania współrzędne:
- przeciwstawne (Kasia przeczytała książkę, a Jaś obejrzał jej ekranizację. Uczyłem się, ale dostałem złą ocenę.),
- wynikowe (Myślę, więc jestem. Chorowałem, toteż nie brałem udziału w treningach.).
3. Nie stawia się przecinka w zdaniach złożonych współrzędnie przed spójnikami:
- łącznymi (Siedzę i myślę. Śpiewaliśmy piosenki oraz graliśmy w gry towarzyskie.),
- rozłącznymi (Idź lub zostań. Wyjdę na spacer lub zostanę w domu. Dasz radę czy ci pomóc?).
4. Jeżeli spójnik łączny, rozłączny lub partykuła czy zostały w zdaniu powtórzone na początku kolejnych zdań składowych, należy postawić przed nimi przecinek.
Siedzę i myślę, i coraz bardziej się martwię.
Wyjdę na spacer lub zadzwonię do koleżanki, lub odrobię zadanie domowe.
Dasz radę czy ci pomóc, czy może kogoś zawołać?