Charakterystyka Marcina Kozery

Marcin Kozera, tytułowy bohater opowiadania Marii Dąbrowskiej, jest synem polskiego stolarza, który trzydzieści lat temu przyjechał do Anglii w poszukiwaniu zarobku i spokoju od prześladowań rosyjskiego zaborcy. Kiedy ojciec przyprowadza go do szkółki w Domu Polskim w Londynie, chłopiec nie potrafi wypowiedzieć w języku przodków niemal ani jednego słowa, stając się utrapieniem dla skromnego stolarza, marzącego o powrocie do rodzinnego Strzałkowa i wprowadzeniu syna pomiędzy dawnych ziomków.

Bohater okazuje się pojętnym, choć niezbyt pilnym uczniem – podstawy języka polskiego przyswaja z poczuciem obowiązku, ale bez patriotycznych emocji targających jego ojcem. Marcin czuje się Anglikiem, bowiem urodził się w Londynie i tutaj spędził całe swoje życie, nie wyobrażając sobie nawet jak może wyglądać owo mityczne Strzałkowo. Zamęt w jego serce wprowadza dopiero spacer z małą Polką, Krysią, i wypowiedziana przez nią uwaga, iż każdy chwali to, co swoje. Marcin uświadamia sobie wtedy, iż to, co go otacza, nie należy tak naprawdę do niego, rozpoczynając tym samym dramatyczne poszukiwania odpowiedzi na pytanie o to, kim jest – Polakiem czy Anglikiem.

Odpowiedź na ową zagadkę odnajduje się w odwadze Marcina, z którą bohater poprawia angielskiego nauczyciela geografii w kwestii istnienia Polski – czując ją we własnym sercu staje się reprezentantem całego pokolenia młodych polskich patriotów, którzy być może i nie widzieli nigdy okupowanej ojczyzny, ale tworzą ją swoim przywiązaniem do tradycji i przekazywaną z pokolenia na pokolenie nadzieją, że kiedyś Polska odrodzi się i będzie potężnym krajem. Z frywolnego, skorego do żartów i psot chłopaka z początku opowieści, w finale Marcin przeistacza się w prawdziwego patriotę, który pragnie poznać swoją prawdziwą ojczyznę i jest gotów bronić jej przed wszystkimi, co odważą się na nią nastawać. Znalezienie odpowiedzi na dręczące go pytanie o to, kim jest, przywraca chłopcu dawną radość życia, teraz już bogatszą o świadomość celu, do jakiego dążyć powinno jego życie.