Umiejscowienie pierwiastka chemicznego układzie okresowym określa wiele kwestii.
Pozwala nam odczytać:
- liczbę protonów i elektronów (zwiększają się w okresie ze wzrostem numeru grupy)
- liczbę powłok elektronowych (zwiększają się w grupie ze wzrostem numeru okresu)
- charakter chemiczny pierwiastka (metal lub niemetal). Charakter metaliczny pierwiastka wzrasta w każdej grupie wraz ze wzrostem numeru okresu i maleje w każdym okresie wraz ze wzrostem numeru grupy,
- rozmiary atomów pierwiastków – promień atomowy zwiększa się w obrębie grupy wraz z numerem okresu (większa liczba powłok elektronowych), a zmniejsza się w obrębie okresu wraz z numerem grupy (coraz większy ładunek jądra powołuje silniejsze przyciąganie się elektronów)
- moc zasad z udziałem pierwiastka z układu okresowego, która rośnie w obrębie grupy wraz z numerem okresu
- moc kwasów tlenowych z udziałem pierwiastka z układu okresowego, która maleje w obrębie grupy wraz z numerem okresu
- aktywność chemiczna metali rośnie w obrębie grupy wraz numerem okresu (zewnętrzna powłoka elektronowa coraz bardziej oddalona od jądra atomowego, więc oddawanie elektronów zachodzi łatwiej)
- aktywność chemiczna niemetali maleje w obrębie grupy wraz z numerem okresu (łatwiej przyłączają elektrony potrzebne do uzyskania optymalnej konfiguracji, gdy zewnętrzna powłoka elektronowa znajduje się coraz bliżej jądra atomowego).