„Władca much” - geneza
„Władca Much” to powieść wydana w 1954 roku, stanowiąca debiut pisarski Wiliama Goldinga. Powstała w okresie zimnej wojny, czyli w czasie poczucia zagrożenia konfliktem nuklearnym. Książka przyniosła autorowi dużą sławę i na stałe weszła do kanonu współczesnej literatury światowej. Za sprawą dwóch adaptacji znalazła też swoje miejsce w kinematografii.
„Władca much” - czas i miejsce akcji
Akcja powieści toczy się w bliżej nieokreślonym czasie, wiadomo tylko, że niedawno wybuchł jakiś konflikt nuklearny, można więc przypuszczać, że chodzi o niedaleką przyszłość. Niemal wszystkie wydarzenia, poza rozpoczynającym powieść lotem samolotem, rozgrywają się na wyspie, a więc w ściśle ograniczonej przestrzeni.
„Władca much” - najważniejsi bohaterowie
Bohaterami powieści są mali chłopcy, uczniowie angielskich szkół, spośród których najstarsi mają kilkanaście lat, a najmłodsi sześć. Ralph ma lat 12 i dość szybko zdobywa pozycję wodza. Jego przywództwo ma charakter demokratyczny, a jego głównym celem jest zapewnienie pozostałym bezpieczeństwa. Dlatego Ralph organizuje budowę szałasów i rozpala ognisko. Potrafi myśleć racjonalnie, nie poddaje się panice, jest opanowany, odpowiedzialny, ma dobry wpływ na innych. Nie narzuca swej woli, ale potrafi przekonywać do swoich racji.
Jego głównym zwolennikiem i doradcą jest Prosiaczek, chłopiec cierpiący na astmę, mający nadwagę i wadę wzroku. Chłopiec ma podejście racjonalne, nie wierzy w duchy, za to ma wiele dobrych pomysłów odnośnie tego, jak usprawnić ich życie na wyspie. Za to w działaniu jest bezużyteczny. On jeden, mimo długiego pobytu na wyspie, nie wygląda jak dzikus, nawet jego włosy nie rosną bujnie jak u pozostałych dzieci. Prosiaczek reprezentuje siłę rozumu, jest słaby fizycznie, ale rozważny. Niestety ponosi klęskę. Tylko Ralph umiał dostrzec jego zalety, dla dzikich myśliwych jest całkowicie bezużyteczny. Jego śmierć to początek zupełnego chaosu.
Jack jest ideowym przeciwnikiem Ralpha. Stojąc na czele chórzystów, którzy tworzą drużynę myśliwych, dysponuje przeważającą siłą. Właśnie na sile opiera się jego władza. Przywództwo Jacka to tyrania, nie liczy się ze zdaniem innych, a przede wszystkim nie dba o ich dobro. Wykorzystuje lęk chłopców przed potworem, by odciągnąć ich od Ralpha. Grupa Jacka to banda dzikich myśliwych, pozbawionych własnej tożsamości – co symbolizuje malowanie twarzy. W tej społeczności liczy się siła fizyczna, obowiązuje bezwzględne posłuszeństwo, a złamanie zasad pociąga za sobą dotkliwe kary cielesne.
Postać Simona nasuwa skojarzenie z Chrystusem i to nie tylko za sprawą sceny kuszenia przez Władcę Much. Chłopiec kieruje się miłością i współczuciem. Bezinteresownie działa na rzecz ogółu, chętnie poświęca się pracy m.in. przy budowie szałasów. Dzieli się pożywieniem, sam udaje się na górę, gdzie znajduje ciało spadochroniarza. Simon pada ofiarą rytualnego mordu, w którym biorą udział wszyscy, także Ralph i jego drużyna skuszona zapachem mięsa.
„Władca much” - problematyka
Dzieło opowiada historię kilkunastu chłopców ocalałych z katastrofy lotniczej, którzy trafiają na bezludną wyspę i tam organizują sobie życie według własnych zasad. Autor obala mit dziecięcej niewinności. Ukazuje stopniowy upadek moralny chłopców odciętych od cywilizacji i pozbawionych opieki dorosłych. Z czasem narastają wewnętrzne konflikty, dochodzi do bójek, kradzieży, zabójstwa, a wreszcie – świadomego, zorganizowanego polowania na jednego z nich. Z tego powodu książka zaliczana jest do antyutopii. Na przykładzie angielskich dzieci uwięzionych na wyspie autor przedstawia proces formowania się władzy opartej na tyranii, obrazuje różne procesy społeczne, prowadzące do takiego rozwoju wypadków.
Badacze zwracają uwagę na inspirację nietzscheańską teorią woli mocy. Konflikt na wyspie dotyczy dwu sprzecznych dążeń: do pokojowej, harmonijnej cywilizacji, którą próbuje wprowadzić w życie Ralph oraz dążenia do władzy prymitywnej siły, po stronie której stoi Jack i dowodzeni przez niego myśliwi. Dla łowców ważny jest łup, wartość człowieka mierzy się jego siłą i przydatnością, dla jednostek słabych nie ma miejsca.
Tytuł odnosi się do hebrajskiego imienia Belzebuba – Pan Much. Symbolem Władcy Much jest świńska głowa zatknięta na patyku. Kłębowisko much wokół niej nadaje symbolowi wymiar dosłowny. Chłopcy za pośrednictwem odciętej głowy oddają część „zwierzowi”, którego się boją. Władca Much to symbol zła tkwiącego w ludzkiej naturze. Jego szatańska natura objawia się najdobitniej w scenie kuszenia Simona, któremu najpierw obiecuje ucztę, a potem straszy śmiercią.