„Weiser Dawidek” - geneza
Powieść Pawła Huelle „Weiser Dawidek” ukazała się w 1987 roku. Została uhonorowana Nagrodą Młodych i Nagrodą Fundacji im. Kościelskich. I choć zdania krytyki na temat książki były podzielone, swojemu autorowi przyniósł „Weiser” rozgłos i uznanie. W 2000 roku na jego podstawie Wojciech Marczewski nakręcił film pt.: „Weiser”.
„Wesier Dawidek” - czas i miejsce akcji
Akcja utworu rozwarstwia się na kilka płaszczyzn czasowych. Rozpoczyna się przesłuchaniem bohaterów w gabinecie dyrektora. Jest to rok 1957, a więc okres stalinizmu w Polsce. W trakcie przesłuchania myśli narratora powracają do zdarzeń minionych, spotkań z Weiserem Dawidkiem i zabaw z przyjaciółmi. We wspomnieniach Pawła pojawiają się też wydarzenia z dalszych lat jego życia, mające miejsce około dwadzieścia lat później, kiedy jest już dorosły.
Wydarzenia rozgrywają się głównie w Gdańsku. Miasto stanowi mityczną przestrzeń, gdzie łączą się kultury: polska, niemiecka i kaszubska, a historia pozostaje wciąż żywa (co widać podczas spaceru z Dawidkiem). Autor opisuje wiele autentycznych miejsc, przez co fantastyczne zdarzenia osadzone zostają w konkretnych realiach. Huelle kreśli obraz miasta zapamiętanego z dzieciństwa, miasta, które ma własną trudną przeszłość, ale żywo zwraca się ku przyszłości.
Niektóre epizody rozgrywają się na cmentarzu w Brętowie, gdzie został pochowany Piotr, inne w Manheim, gdzie mieszka dorosła już Elka.
„Weiser Dawidek” - problematyka
Układ zdarzeń w powieści nie jest chronologiczny. Oś konstrukcyjną stanowi przesłuchanie, zmierzające do wyjaśnienia tajemnicy zniknięcia Weisera. Wspomnienie o tamtym wydarzeniu ewokuje kolejne skojarzenia, za którymi podąża myśl narratora.
W powieści Huellego panuje apokaliptyczny nastrój, dominujący, ogólny, nieokreślony lęk. Dziwne zjawiska zapowiadają coś złowieszczego. Ktoś widzi kometę, zdechłe ryby zalegają na całej plaży, lato jest wyjątkowo upalne, a niebo niepokojąco bezchmurne. Do tego nagle rozdzwaniają się przycmentarne dzwony, poruszone ręką wariata.
„Weiser Dawidek” to powieść o dorastaniu, inicjacji w dorosłość, o przejściu przez śmierć. Inicjacja ma charakter erotyczny. Podglądając Elkę leżącą na pasie startowym, chłopcy odkrywają kobiecą nagość. Czerwony kolor sukienki może symbolizować namiętność, zmysłowość. Uniesienie Elki wywołane podmuchem sugeruje erotyczny charakter doznania.
Inicjacja w dorosłość polega między innymi na porzuceniu dziecięcych zabaw. Zabawa w wojnę wydaje się głupia i niepoważna – Weiser uczy chłopców strzelać z prawdziwej broni. Intryguje ich i zmusza do wykonania zadań, które uprawnią ich do poznania tajemnicy.
Dorosłość to także pewna sztywność myślenia. Paweł, próbując po latach dociec prawdy, przypomina prokuratora, który nijak nie potrafi wytłumaczyć zaginięcia Dawidka. Jako dziecko Paweł nie miał takich dylematów. Niewinność i niewiedza dziecka pozwalały mu na przyjęcie pewnych kwestii bez sprzeciwu, na wiarę w to, co niewiarygodne.
Pod tym względem powieść Huellego stanowi próbę powrotu do mitycznej Arkadii, w literaturze często utożsamianej z krainą dzieciństwa. Gdańsk lat 50. to nieistniejąca już kraina, idealizowana przez pamięć autora oraz jego bohaterów. Paweł tęskni za czasem, kiedy nie zadawał pytań, na które nie ma odpowiedzi.