Dział: nwm xD
W Polsce recepcja autentycznej kultury rycerskiej wieków średnich postępowała dość powoli. Rozkwit nastąpił późno, dopiero w XV wieku. Wówczas polscy rycerze zaczęli nawet odnosić spektakularne sukcesy i cieszyć się dużym prestiżem w Europie – najbardziej znanym jest oczywiście Zawisza Czarny. Znamy też wiele świadectw funkcjonowania ceremonii pasowania czy turnieju. Wcześniej dużą rolę odgrywał Śląsk jako miejsce mieszania się kultur i ich przedstawicieli, obce rycerstwo przybywało tam w poszukiwaniu powodzenia materialnego i prestiżowego, a Piastowie Śląscy wiązali się w rozmaity sposób z elitarnymi środowiskami Czech i Rzeszy Niemieckiej, gdzie bujnie rozwijała się kultura rycerska. Do przymiotów i zalet jakimi powinien się charakteryzować rycerz doskonały zaliczają się m.in. szlachetność, prawość, wierność, hojność, dworność, gorliwa służba seniorowi, męstwo, skromność i pobożność. Za podstawową cnotę rycerską uważa się Fidelitas, czyli wierność swemu seniorowi. Na wierności szlachetnie urodzonych swemu królowi opierała się potęga królestw. Wierność i lojalność swemu władcy stanowiła fundament. Złamanie przysięgi wierności swemu księciu czy królowi było najmocniejszym zarzutem wobec rycerza, a nazwanie szlachetnie urodzonego mianem zdrajcy było najgorszą obelgą. Następną konieczną cnotę rycerską stanowiła Pietas, czyli pobożność. Struktury i życie społeczeństwa średniowiecznego były mocno związane z wiarą chrześcijańską. Pobożność stanowiła warunek niezbędny do bycia doskonałym rycerzem. Stawiała ona wymagania wszystkim stanom, a zwłaszcza rycerstwu. Oprócz jej przejawów związanych z obrzędowością, od rycerzy wymagano również m.in. udziału w pielgrzymkach, szczodrości czy troski o zbawienie żyjących poprzez udział w krucjatach. Chrystianizacja kultury rycerskiej wymagała by rycerze byli obrońcami słabych, zbrojnymi „misjonarzami” czy wręcz męczennikami za wiarę. Virtus, czyli cnota męstwa było najbardziej oczywistą z wojskowych cnót wymaganych od rycerza. Bez niej nie mogło się obejść żadne rycerskie rzemiosło. Od rycerza oczekiwano udziału na polach bitew na wezwanie władcy czy w turniejowych szrankach, rozumianych jako zastępcza „konfrontacja” najlepszych rycerzy. Turnieje stanowiły także demonstrację umiejętności rycerzy, i dodawały prestiżu tak biorącym w nich udział rycerzom jak i organizatorom turniejów w osobach książąt czy królów. Prudentia, czyli roztropność miała równoważyć nieokiełznane męstwo. Odważny, lecz pozbawiony rozsądku rycerz zasługiwał na miano szaleńca. Na polu bitwy choć odważny to dzięki roztropności unikał niepotrzebnego ryzyka wysoko ceniąc życie swoje i podkomendnych. Poddanie się i pójście do niewoli po honorowej walce nie stanowiło ujmy na honorze jaką by byłą np. udana ucieczka w obliczu wroga. Dworność, ciekawość, zbytkowność czy żart zawarte są w terminie Curiositas, charakteryzującym elitarną dworską kulturę pełnego i późnego średniowiecza. Dworność obejmowała wyszukane obyczaje, eleganckie maniery, dbałość o strój, szacunek dla niewiast czy grzeczne zachowanie się w każdej sytuacji. Ciekawość wiązała się z podejmowaniem dalekich podróży czy otwartością na obce wzory. Zbytkowność manifestowała się np. w hodowaniu sokołów czy przepychem życiowym, a żart dowodził bystrości umysłu i zdolności szybkiego reagowania na niespodziewane wydarzenia czy towarzyskiej ogłady. Hojność, czyli Largitas, przejawiała się nie tylko w ostentacyjnym wydawaniu pieniędzy czy szczyceniu się własnym bogactwem, ale także w łożeniu na ważne dla lokalnej społeczności cele. Szczodrość uważano za naturalny skutek i dowód szlachetnego urodzenia. W teorii pozwalała rycerzowi odróżnić się stylem życia od zamożnego kupca, którego to celem było oszczędzanie oraz rozważne i skromne korzystanie z dóbr. Dobroć stała również za gotowością do pomagania władcom czy innym rycerzom znajdującym się w kłopotach finansowych. Rycerze byli też często gwarantami zastawów i pożyczek udzielanych innym rycerzom. Byli wymarzonymi poręczycielami dla obu stron tego typu transakcji, jako kierujący się zasadami honoru rycerskiego i opływającymi w bogactwa. Honor był walorem decydującym o wyjątkowości etosu rycerskiego. Oficjalnie stanowił podstawę wszelkiej działalności rycerskiej. Dla honoru walczyli oni i ginęli, okazywali cześć władcom, szacunek damom i odbierali zasłużone nagrody. Bez niego żaden rycerz nie mógł się cieszyć sławą czy prestiżem wśród równie mu urodzonych. Dlatego w obyczajowości rycerskiej tak ważne było nie samo posiadanie cnót i zalet, lecz i należyta troska, by własne honorowe czyny były szeroko znane i dalece przewyższały dokonania innych rycerzy. Częste wojny były okazją do zyskania dobrej sławy i powiększania własnego honoru, poprzez np. okazywanie wrogom kurtuazji przed walką czy pełen szacunek dla jeńców po niej. Nie wolno było atakować bezbronnych nieprzyjaciół, zadawać ciosu w plecy czy znęcać się nad tymi, którzy na znak poddania oddali swe miecze. Nie wolno było uchybić godności honorowo walczącemu przeciwnikowi. troska, by własne honorowe czyny były szeroko znane i dalece przewyższały dokonania innych rycerzy. LiceumJęzyk polski