Akt inkorporacji ziem pruskich do Polski (marzec 1454 roku)
Dział: sredniowiecze
Akt inkorporacji ziem pruskich do Polski (marzec 1454 roku)
(...) prałatów, duchownych i świeckich, rycerzy, mieszczan, ziemian i wszystkich mieszkańców ziem: pruskiej, chełmińskiej, elbląskiej i pomorskiej, położonych na lądzie i na morzu, przyjęliśmy i objęliśmy w dobrowolne i samorzutne poddanie się. Przyjęliśmy ich pod rządy, opiekę, w panowanie, poddaństwo i posłuszeństwo, a brzmieniem niniejszego nie przez pomyłkę lub nieopatrznie, lecz z całą naszą wiedzą i wolą w imię Boże podejmujemy i przyjmujemy, ziemie i państwa wymienione do Królestwa Polskiego przyłączamy, ponownie włączamy, wcielamy i inkorporujemy oraz dopuszczamy, przyłączamy, włączamy do użytkowania i uczestnictwa we wszystkich dobrach, prawach, wolnościach i prerogatywach, które dotąd posiadają prałaci, panowie, szlachta Królestwa Polskiego, a zwłaszcza co do elekcji i koronacji przyszłych królów polskich, ilekroć zdarzy się rozważać sprawę ich elekcji i koronacji. (...)
Ponadto przyrzekamy w imieniu naszym i naszych dziedziców i następców, że wymienionych prałatów duchownych i świeckich, szlachtę, panów i mieszczan oraz poszczególnych mieszkańców wymienionych ziem naszych pruskich w prawach, wolnościach, listach ich oraz obwarowaniach ich, które od książąt, królów i panów wymienionych ziem otrzymali, zachowamy, otoczymy opieką i bronić będziemy, a nigdy ich nie pogwałcimy, nie ukrócimy, ani nie pozwolimy, by przez kogokolwiek były pogwałcone lub poskromione.
Jeżeli zaś jakiemu miastu lub osobie prywatnej zaginie przywilej, innego na podstawie rady radców tych ziem łaskawie udzielimy i damy, jeśli tylko proszący nas o listowne odnowienie pozostawał w pokojowym i ciągłym posiadaniu tych dziedzictw i dóbr.
(...) daninę, która w języku potocznym nazywa się cłem funtowym, a także wszystkie inne cła na wodzie i lądzie ustanowione przez stary lub nowy obyczaj ongiś na wymienionych ziemiach pruskich - także na ziemi pomorskiej podatek, czyli daninę, która w dawnym ustanowieniu książąt polskich zwała się „wieprz” lub „narzaz” – królewskim przywilejem znosimy i usuwamy, aby z jakiegokolwiek powodu nie była ustanawiana ani nakładana.
(...) obiecujemy, że nigdy rzeczy i dóbr, jakiejkolwiek byłyby wartości lub wagi tych osób, które przez rozbicie statku zostały narażone na niebezpieczeństwa morza nie będziemy się domagać ani zagarniać (...) lecz postanawiamy, aby one bez jakiegokolwiek uszczerbku zabierane były przez tych, których własność przed rozbiciem stanowiły lub ich krewnych...
Także wszyscy rycerze, szlachta, mieszczanie i mieszkańcy ziem wymienionych przeniesieni i wcieleni na prawo, do właściwości i Królestwa Polskiego, tym również są przez nas obdarzeni przywilejem, że godności i urzędy dotąd tam istniejące i w przyszłości ustanawiane, także grody i zarządy miast i miejsc w ziemiach wymienionych będziemy powierzali nie żadnemu obcemu lub cudzoziemcowi, lecz właściwemu krajowcowi (...)
Także wszystkie ważniejsze sprawy, dotyczące ziem wymienionych, za wspólną radą radców ziem wymienionych dokończymy, roztrząśniemy i zawyrokujemy o nich.
Także ziemie wymienione, pozostające pod naszymi rządami a w ciele Królestwa Polskiego w ich starych granicach i kresach, zachowany bronić i strzec będziemy, by czy to granice, czy kresy ziem tych zostały w jakiś sposób uszczuplone lub narażone na niebezpieczeństwo, jako niepodzielne części Królestwa Polskiego.
Także ponieważ ziemie owe i ludzie zamieszkujący je używają dotąd różnych ustaw i praw, mianowicie: magdeburskiego i chełmińskiego i pruskiego dziedzicznego, w rozstrzyganiu jakichkolwiek swoich praw i wymierzaniu sprawiedliwości chcemy, aby to dla nich pod naszą władzą i panowaniem trwale i wiecznie pozostawało, z przyznaniem tej wolności, by wolno było każdemu spod jednego prawa pod drugie przewodzić, dokąd chce, jednak bez szkody dla innych.
(...) chcemy, aby w czterech miejscach ziem wymienionych, mianowicie w Toruniu, Gdańsku, Elblągu i Królewcu podczas wojny bieżącej wybijana była moneta wierna i sprawiedliwa, mająca nasz wizerunek i podpis tytułu naszego kosztem wspomnianych rycerzy i mieszczan ziem wymienionych, za nastaniem zaś z pomocą bożą pokoju wybijana moneta była kosztem królewskim tylko w Toruniu i Gdańsku, bez uszczerbku przywileju miasta Torunia, z zastrzeżeniem jednak, aby moneta sama w ciężarze, ziarnie i powinnej próbie w żaden sposób nie była umniejszona.
Także chcemy, aby kupcy wymienionych ziem przybywający do królestwa, księstw i posiadłości naszych zachowali nadal wolność i prerogatywę, aby ilekroć wypadnie im przybyć do jakichkolwiek miejsc, miast i miasteczek królestwa i posiadłości naszych z towarami ich, jakiegokolwiek byłyby rodzaju lub gatunku, wolno było takie towary składać w miejscach, schroniskach, komorach lub pod dachem, których dzierżawa ma być wolna, oraz by mogli je wykładać na sprzedaż według swego uznania, oraz żeby mieli wszelkie drogi wolne w kierunku Węgier, Rusi, Moraw, Śląska, Austrii, Saksonii,
Wołoszczyzny po zapłaceniu ceł i na drogach starodawnych zawsze z zachowaniem praw miast królestwa i posiadłości naszych.
G. Labuda, B. Miśkiewicz, Wybór źródeł do historii średniowiecznej Polski, t. III, Poznań 1970, s. 141-144
1. Jakie przywileje otrzymali mieszkańcy Prus?
2. Wymień należności na rzecz króla, z których mieszkańcy Prus zostali zwolnieni.
3. Dla kogo zagwarantowane zostały urzędy w inkorporowanych ziemiach?
4. Na używanie jakich praw lokacyjnych pozwolił król?
5. Wymień specjalne przywileje, które otrzymały niektóre miasta.
6. Jakie przywileje otrzymali kupcy pruscy? LiceumHistoria